Ma’ruza: elektr dvigatellarning himoyasi reja

 ELEKTR QURILMALARNING RELE HIMOYASI VA AVTOMATIKASI 
Reja: 
1. Zamonaviy texnik va texnologik jihozlarni releli himoya va avtomatika tizimlari va 
komplekslari tuzilishi va ishlash tamoyillari. 
Kondensator qurilmalarining rele himoyasi va avtomatikasi 
Elektr ta’minoti sistemalarida har xil turdagi maxsus elektr qurilmalar, jumladan 
kondensator batareyalari, elektr pechlari, o‘zgartiruvchi qurilmalar va boshqalar qo‘llaniladi. 
Xizmat qilishlari davomida ular ham elektr ta’minoti tizimining boshqa elementlari singari 
shikastlanishi mumkin. Ular uchun katta toklar hosil bo‘laigan normal bo‘lmagan rejimlar ham 
havfli. SHuning uchun maxsus elektr qurilmalar ham shikastlanishlar va normal bo‘lmagan 
rejimlardan himoyalarga ega bo‘lishi kerak. Bundan tashqari ularda avtomatika qurilmalari ham 
qo‘llaniladi. 

---

Kondensator qurilmalari quvvat koeffitsientini ko‘tarish va kuchlanishni mahalliy 
o‘zgartirish uchun ishlatiladi. Ular kuchlanishni o‘zgartirish qurilmasiga ega bo‘ladi. 
Kondensator qurilmalarida asosiy shikastlanish turi ikki fazali qisqa tutashuvga olib keluvchi 
kondensatorlar izolyasiyasining ishdan chiqishidir. 
Normal bo‘lmagan rejimlarga yuqori garmonikalar ta’sirida kondensatorlarning o‘ta 
yuklanish kuchlanishning ortib ketishi va yerga tutashuv kiradi. 
1. Qisqa tutashuvdan himoya. Kuchlanish 1 kVt gacha bo‘lgan elektr tarmoqlarida eruvchan 
saqlagichlar yoki avtomatik viklyuchatellar yordamida bajariladi. Kuchlanish 1 kVt dan yuqori 
elektr tarmoqlarida kondensator qurilmalari qisqa tutashuvdan eruvchan saqlagichlar yoki ikki 
fazali tok otsechkasi yordamida himoya qilinadi. 
Kondensator qurilmasining ikki fazali bir releli tok otsechkasi yordamida himoyalanganda 
quyidagicha hisoblanadi. Agar himoya RT-80 tipidagi rele yordamida bajarilgan bo‘lsa 
quyidagicha hisoblanadi: 
Rele elektromagnit elementining ishga tushish toki 
I
хи
сх
ри.э
К
I
К
I
/

к
ном
з
хи
I
К
I
.

;
 
,
3
/
.
U
Q
I
к
ном

bu erda K
3
=2

2,5 – zahira koeffitsienti, K
sx
– sxema koeffitsienti, I
xi
– himoyaning ishga tushish 
toki, K
I
– tok transformatorining transformatsiya koeffitsienti, I
nom.k
– kondensator qurilmasining 
nominal toki, Q – kondensator qurilmasining reaktiv quvvati, U - kondensator qurilmasining 
nominal kuchlanishi. 
Himoyaning sezgirligi 
и
х
k
с
I
I
К
.
min
.
/

, 
Buerda I
k.min
– kondensator qurilmasi ulangan nuqtadagi minimal qisqa tutashuv toki. 
2. O‘ta yuklanishdan himoyani bajarish uchun RT-80 relening induksion elementidan 
foydalaniladi 
к
ном
з
хи
I
К
I
.

; 
I
и
х
сх
и
ри
К
I
К
I
/
.
.

bu erda K
z
– hahira koeffitsienti, K
sx
= 
3
- sxema koeffitsienti.
Tokning karraliligi
и
ри
э
ри
I
I
n
.
.
/

3. Kuchlanish ortib ketishidan himoya faqat bitta maksimal kuchlanish relesi va vaqt 
relesi yordamida bajariladi. 
Himoyaning ishga tushish kuchlanishi 
ном
хи
U
U
1
,
1

, 
bu erda U
nom
– kondensator qurilmasining nominal kuchlanishi. 
Maksimal kuchlanish relesining ishga tushish kuchlanishi 
U
хи
ри
К
U
U
/

, 
bu erda K
U
- maksimal kuchlanish relesi ulanadigan kuchlanish transformatorining 
transformatsiya koeffitsienti. 
Kuchlanish ortib ketishidan himoyaning hayallash vaqti t=3

5 min olinadi. 
Kondensator qurilmalari uchun avtomatik qayta ulash qurilmasi ham ko‘zda tutiladi. 
Uning normal kuchlanish tiklangandan keyin qayta ulash vaqti 5 minutdan kam bo‘lmasligi 
kerak. 

---