Ma’ruza II o‘zbek xalqining etnografiyasi, etnogenezi va etnik tarixi Reja

Chorvachilik. O‘zbeklar xo‘jaligining muhim tarmoqlaridan yana biri chorvachilik bo‘lgan. Markaziy Osiyoda Dashti Qipchoqdan ko‘chmanchi o‘zbeklar ko‘chib kelmasdan oldin yashayotgan, ko‘chmanchi turkiy qabilalarining ko‘pchiligi, chorvachilik bilan shug‘ullanar edi. O‘zbek qabilalari orasida turk o‘zbeklar, laqaylar, qarluqlar, qo‘ng‘irotlar, asl chorvador qabilalar bo‘lgan. Qo‘ychivonlarning piri Cho‘pon ota hisoblangan. Qo‘ychilik, chorvachilikning asosiy va e'zozlanib kelinayotgan sohasiga aylangan. Bu sohada qorako‘lchilik bosh o‘rinda turgan. Qo‘y-qo‘zilar erta bahordan kech kuzgacha yaylovlarda boqilgan.

Qo‘y zotlari ichida qorako‘l qo‘ylardan keyin Hisor qo‘ylari nihoyatda qimmatli bo‘lgan. Ular O‘zbekistonning janubiy tumanlarida boqib ko‘paytirilgan. Jaydari qo‘ylari O‘zbekistonning deyarli barcha tumanlarida boqilgan. Ayrim hollarda qo‘y-qo‘zisi, moli ko‘p chorvadorlar o‘z mollarini bir qismini muayyan shart bilan tog‘li qirg‘iz cho‘ponlariga berishgan.

Qo‘y-qo‘zidan tashqari, echki, uloq, buzoq, ho‘kiz ham boqilgan.

Chorvachilikda yana yilqichilik ham katta ahamiyatga ega edi. Ammo yilqichilarni asosan laqay hamda marqa chorvador o‘zbeklar boqishgan. Qorabayir va laqay zot otlari ko‘plab yetishtirilgan.

O‘zbekistonning cho‘l-sahro, dasht-biyobonlarda yashayotgan aholisi tuyachilik bilan ham shug‘ullangan. Ko‘proq, Buxoro vohasi atrofidagi yerlarda, Qarshi cho‘lida bu soha juda rivojlangan. Janubiy tumanlarda bir o‘rkachli, shimoliy tumanlarda qo‘sh o‘rkachli tuyalar boqilgan.