Ma’ruza kirish. Fanning maqsadi va vazifalari

KISLOTA-ASOSLI TITRLASH (NEYTRALLASH) USULI
N⁺ + ON^- — N₂O reaksiyasi asosida sodir bo’ladigan barcha anlizlar kislota-asosli titrlash (neytrallash) usuliga kiradi. Bu usuldan foydalanib, ma’lum bir kislotaning aniq titrli eritmasi bilan ishqorning titrini, uning miqdorini topish (asidimetriya) yoki ishqorning aniq titrli eritmasidan foydalanib kislota miqdorini (alkalimetriya) yoxud ayrim tuzlar miqdorini ham aniqlash mumkin. Masalan, kalsiylangan soda Na₂CO₃ yoki natriy tetraborat (bura) Na,B₄O₇ suvda dissosiasiyalanib kuchli ishqoriy muhit hosil qiladi. Hosil bo’lgan ishqorni asidimetrik usul, ya’ni kislota bilan titrlab, neytrallash usulida suv qattiqligini, Sharbat yoki vinodagi organik kislota laming massa ulushini, oziq-ovqat mahsulotlaridagi azot moddalarini va shu kabilarni aniqlash mumkin.
Bu usulda kislota (odatda, NC1 yoki H₂SO₄) va ishqorlar (odatda, NaON yoki KOH) ning eritmalari asosiy ishchi eritmalar vazifasini o’taydi. Kislota va ishqorlar standart moddalar bo’lmagani uchun ham ularning titrini boshqa kimyoviy toza moddalar yordamida aniqlanadi.
Kislotalar eritmasining titrini aniqlashda ko’pincha natriy tetraborat Na₃B₄O₇x 10H₂O tuzidan yoki suvsiz natriy karbonat Na₂CO₃ (soda)dan, ishqorlar eritmasining titrini aniqlash uchun shavel kislotasi N₂ C₂ O₄ x 2H₂O ning eritmasidan foydalaniladi.
Kimyo fanidan ma’lumki, har qanday suvdagi eritma suv bilan ionlashib H⁺ va OH^- ionlariga ega bo’ladi. Ionlar konsentrasiyasining ko’paytmasi (to’g’rirog’i faolliklarining ko’paytmasi a_N+ x a_ON- = K _{N 2 O}) doimiy qiymatga ega. 20°C haroratda bu kattalik [H⁺] x[OH^-] =K_N;0 = 10-¹⁴ ga teng. Harorat oshganda K _n2o kattaligi xam oshadi .
Agar kislotaning ixtiyoriy eritmasini ishqor eritmasi bilan titrlasak, OH" ioni eritmadagi kislotaning N⁺ ionini bog’laydi va uning konsentrasiyasi asta-sekin kamayadi, pN esa orta boradi. pNning qandaydir kattaligida Ekvivalentlik nuqta yuzaga keladi va bunda ishqor quyishnito’xtatish lozim. Ekvivalentlik nuqtasida pN kattaligi reaksiyaga kirayotgan moddalarning tabiatiga (kislota va asos) va konsentrasiyasiga bog’liq bo’ladi. Masalan, kuchli kislotaning (HC1) kuchli asos (NaON) bilan titrlanishi quyidagicha kechadi: