Paratgormon osteoblastlardagi retseptorlar bilan bog‘lanadi va bu bilan ularga turtki
berib osteoklastlarni rag‘batlantiruvchi omilni ishlab chiqarishga undaydi, bu omil esa
osteoklastlarning soni va faolligini oshirib, oxaklangana suyakning rezorbtsiyasini va Sa2+
ning qonga chiqishini ta’minlaydi. Sa2+ ning qondagi kontsentratsiyasi ortishi paratgormon
ishlab chiqaralishini pasaytiradi. Qalqonsimon bezda ishlab chiqariluvchi kaltsitonin xam
osteoklastlarga ta’sir qilib ularning suyakka rezorbtiv ta’sirini xamda Sa2+ ning qonga
chiqishini pasaytiradi. (Anthony L. Mescher, Junqueira’sBasic Histology: Text and Atlas,
13-th ed.-2013).
Buyrak usti bezi
Taraqqiyoti. Buyrakning yuqorigi qutbi oldida joylashgan. Po‘stloq (80%) va mag‘iz
moddalardan tashlil topgan. Po‘stloq modda mezodermadan-tselom epiteliysidan rivojlanadi.
Ular charvi ildizi kraxmal oxirida to‘plamlar hosil qiladi. Bez markaziga nerv qirralaridagi
xujayralar ko‘chib teradi. 8 haftalarda po‘stloqning 2 sohasi hosil bo‘ladi: tashqi definitiv va
miya moddasi chegarasidagi embrional (fetal).
10-20 haftalarda fetal po‘stloq tez o‘sadi, 30 haftalarda 2 barobar kattalashadi. Tug‘ilish
oldidan degeperatsiyasi boshlanadi va 1 yoshlar oxirida butunlay yo‘qoladi. Fetal po‘stloq
kortizol va degidro epiandrosterol sintezlaydi, u esa homila jigarida va yo‘ldoshida estrogenga
aylanadi.
Definitiv po‘stloq: mayda bazofil xujayralardan iborat. Hayotning birinchi po‘stloq
moddasining 3 ta sohasini ajratish mumkin, uning takomillashishi yoshida yakunlanadi, keyin
esa 20 yoshgacha hajmi kattalashadi.
Miya modda ham jinsiy balog‘at yoshigacha kattalashib boradi.
Nerv qirrasidan qorin bo‘shlig‘iga xujayralar ko‘chib o‘tadi, tugun va buyrak usti
bezining markaziy qismi-mag‘iz moddasini hosil qiladi, ya’ni u simpatik tugun xujayralar bilan
bitta manbadan rivojlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |