Ma’ruza tukimada ipning joylashishi reja: To’qimada ipning joylashishi

2 jadval

Tuzilish faza tartibi	Egilish to’lqinining balandligi r orqali belgilanadi		hT / ha nisbatining koeffisienti
	Tanda hT	Arqoq ha
I	0	4	0/8=0
II	0,5	3,5	1/7=0,143
III	1	3	1/3=0,333
IV	1,5	2,5	3/5=0,6
V	2	2	2/2=1
VI	2,5	1,5	5/3=1,666
VII	3	1	3/1=3,0
VIII	3,5	0,5	3,0/0,5=7
IX	4,0	0	4/0=∞

3-rasm. To’qima tuzilishning faza tartibi

3-jadval

To’qima tuzilishning faza tartibi	Egilish to’lqinining balandligi r orkali belgilanadi		hT / ha nisbatining koeffisienti
	Tanda , hT	Arqoq , ha
I	0	6	0
II	0,75	5,25	1/7
III	1,5	4,5	1/3
IV	2,25	3,75	3/5
V	3,0	3,0	1
VI	3,75	2,25	5/3
VII	4,5	1,5	3/1
VIII	5,25	0,75	7/1
IX	6	0	∞

Geometrik zichlik, to’qimadagi tanda va arqoq bo’yicha bo’lgan, texnalogik zichligiga teskari o’lchamdir.

(6)

(7)

bunda: R_T , R_a - tanda va arqoq bo’yicha texnologik zichliklar.

Kritik geometrik zichligi ikkita yonma yon joylashgan iplar oralig’i (tanda va arqoq iplarning diametrlari yig’indsi) bilan ifodalanadi.

l_kr = d_T + d_a (8)

Bundan polotno o’rilishning texnologik zichligi quyidagicha ifodalanadi.

(9)

Agar geometrik zichligi l kritik zichligidan l_kr kam bo’lsa, demak chegaralangan tuzilish fazalari mavjud, bunda tanda va arqoq iplari yonma-yon joylashgan bo’lib siqilmasdan shakli o’zgarmagan, ya’ni iplarning oraliq masofasi arqoq ipning diametriga (birinchi xolatda) va tanda ipning diametriga (ikkinchi xolatda) tengdir. To’qima tuzilishning chegaralangan faza tartibini AVS uchburchak yordamida (4- rasm) quyidagi formuladan aniqlasa bo’ladi.

(10)

yukori chegara uchun

(11)

va (1) formulaga asoslanib.

(12)

Pastki chegara uchun.

(13)

(14)

h_T/h_a nisbati yordamida to’qima tuzilishining faza tartibi chegarasini aniqlasa bo’ladi.

Masalan: Paxta tolalardan polotno o’rilishda to’qilgan to’qimani tuzilish faza tartibi aniqlansin, chiziqli zichligi 50 teksga teng tanda va arqoq iplarning diametrlari.

bunda: S - ip tolasiga bog’lik bo’lgan koeffisient, (paxta tolalari uchun S=1,25).

4-rasm. To’qimani chegaralangan faza tartibida iplarni joylashishi

1.To’qima tuzilish fazasi yuqori chegarasi uchun







2 jadvaldan ko’rinib turibdiki, ko’rsatkichi II faza tartibiga yaqin ko’rsatkichdir.

2.Tanda iplarning oraliq masofasi

Arqoq iplarining oraliq masofasi.


3.To’qimaning tanda bo’yicha chegaralangan texnologik zichligi.

ip/dm

To’qimaning arqoq bo’yicha chegaralangan texnologik zichligi.

ip/dm

4.To’qima tuzilish fazasining pastki chegarasi







2 jadvaldan ko’rinib turibdiki ko’rsatkichi VIII faza tartibiga yaqin ko’rsatkichdir.

5.Tanda iplarning oraliq masofasi



Arqoq iplarning oraliq masofasi



6.To’qimaning tanda bo’yicha chegaralangan texnologik zichligi

ip/dm

To’qimaning arqoq bo’yicha chegaralangan texnologik zichligi

ip/dm

II- faza tartibiga yaqin ko’rsatkichli to’qimalarni arqoq bo’yicha zichligi yuqori (satin, moleskin) deb belgilanadi. Bunday to’qimalarda arqoq bo’yicha zichligi 1,5-2 barobar, katta bo’ladi va arqoq bo’yicha qiskarishi, tanda bo’yicha qisqarishiga nisbatan katta bo’ladi.

Tanda iplari tarangligi yuqori bo’lganligi sababli to’quv dastgohida to’qima hosil qilish jarayoni ancha murakkablashadi.

VIII- faza tartibiga yaqin bo’lgan ko’rsatkichli to’qimalarni tanda bo’yicha zichligi yuqori (atlas, dioganal) deb belgilanadi.

Tanda va arqoq iplarning chiziqli zichliklari teng bo’lganda to’qimaning tanda bo’yicha zichligi, arqoq bo’yicha zichligiga nisbatan 1,5-2 barobar yuqori bo’ladi. Tanda ipning to’qimada qisqarishi, arqoq ipiga nisbatan, yuqoridir. To’quv dastgoxida arqoq ipning tarangligi, tanda ipi tarangligiga nisbatan yuqori.

To’qimalarning ko’rsatkichlari IV-V-VI to’qima tuzilish faza tartibiga yaqin bo’lsa, iplarning chiziqli zichliklari bir xil bo’lgandagina, to’qimaning tanda bo’yicha zichligi arqoq bo’yicha zichligiga nisbatan, 1,1-1,5 barobar yuqori bo’ladi.