Mashg’ulot№17 Mavzu: Turli lokolizatsiyali

Urug tizmchasi pardalarining istiskosi. Urug tizimchasi pardalarining istiskosi – 
funikulotsele, pardalar orasida seroz suyuklikning tuplanib kolishidan iboratdir. 
Bunda yorgokning yukori kismida chuzinchok elastik tuzilma paydo buladi va uni 
qorin bushligiga kiritib bulmaydi. Agar funikulotsele tutashadigan bulsa, kun 
davomida uning kattaligi va shakli uzgarib turadi. Bemorni kurganda va palpatsiya 
kilganda yorgokning yukori kismida yumalok yoki chuzinchok yumshok elastik 
tuzilma bilinadi, u ogrimaydi. Perkussiya kilganda bugik tovush chikadi. 
Diafonoskopiyada nozik kizgish bulib kurinadi. Davosi fakat operatsiya kilishdir 
bunda kistalarni olib tashlash prinsipiga muvofik ekssudat pardalari Bilan kushib 
olib tashlanadi.
3
Urug tizimchasi venalarining kengayishi. Urug tizimchasi venalarining 
kengayishi – varikotsele, kichik chanok organlarida venoz staz xosil kiladigan 
birkancha sabablar okibatida vujudga keladi. Bunday sabablarga tez-tez ich kotishi, 
ogir jismoniy mexnat kiradi. Ko‘pincha varikotsele bo‘lgan bemorlarda oyoklar 
venalarining varikoz kengayishi va gemoroy borligi ma’lum buladi. Ma’lumki, 
chap v.testicularis chap buyrak venasiga tugri burchak xosil kilib kuyiladi, ung 
3
Детская оперативная хирургия. В.Д .Тихомирова. С-Петербург «ЛИК» 1997.

---

11 
v.testicularis esa pastki kovak venaga utkir burchak xosil kilib kuyiladi. Xuddi shu 
sababli varikotsele chap tomonda ko‘prok uchraydi, chunki ung tomondagiga 
nisbatan chap urug tizimchasi venalaridan konning kaytib ketishi bir oz kiyinrok 
buladi. Varikotsele chap tomonda 80- 90 % bemorlarda uchraydi.
Kasallikning klinik kurinishi varikotselening katta kichikligiga boglik. 
Kasallikning birinchi boskichida xech kanday shikoyat bulmaydi va odatda 
vrachlar kurigida tusatdan aniklanadi. Ko‘pincha kasallik 2 chi boskichda utadi. 
Bunda urug tizimchasi venalari tugunga uxshab kengayadi, moyakning yukori 
kutbidan pastga tushadi. Varikotsele bo‘lgan tomondagi moyak xam pastga osilib 
tushadi, klemasterning tonusi ancha susayib ketadi, yorogokning usha yarmi osilib 
turadi, bemor ogrik borligiga noliydi. Bu ogrik turlichi bulishi mumkin: yurganda 
nokulaylik sezadi, jismoniy ish kilayotganda ogrik kuchli buladi. Kasallikning 3 
boskichi ancha bilinarli klinik simptomlar bilan kechadi. Bemor kattalashib ketgan 
yorgokning yarmida fakat ish vaktida emas, xatto tinch yotganda va kechasi xam 
kuchli ogrik borligiga shikoyat kiladi. Palpatsiya kilganda kengayib ketgan venoz 
tugunlari juda ko‘p ekanligi va bemor vertikal turganda moyak pastki kutbidan 
ancha kuyiga tushib turishi bilinadi. Moyak xajmi kichrayadi. Kremaster refleksi 
bulmaydi. Kasallik diagnostikasi kiyin emas. Asosan yorgok organlarini palpatsiya 
kilish bilan belgilanadi.
Davolash. Varikotselening 1 boskichida operatsiya kilinmaydi. Kasallikning 2 
bokichida xam konservativ davo tadbirlari o‘tkazish kifoya. Birok ayrim 
bemorlarda ogrik kuchayib ketadi, konservativ davo foyda bermaydi. SHunga kura 
boskichda operatsiya kilish lozim. Operatsiyagi shartli ravishda 3 guruxga bulish 
mumkin: 1. Urug tizimchasi venalarini kesib olib tashlash 2. Moyakni kutarib 
tashlash maksadida yorgokni operatsiya kilish va shu yusin venoz chigallaridan 
konning kaytib ketishini yaxshilash 3. Urug tizimchasi pardalarini operatsiya 
kilish.