Mashinalardan foydalanish asoslari
Download 3.58 Mb. Pdf ko'rish
|
машина фойда асослар фанидан дарслик
|
14.2-rasm. O‘zbekiston aholisi engil avtomobil parki ning o‘sishi dinamikasi
. Avtoservisning O‘zbekistondagi rivojlanish tarixini quyidagi bosqichlarga bo‘lish mumkin. Birinchi davr (1965…70) yillar, bu davrda avtoservis mustaqil xizmat ko‘rsatadigan soha sifatida davlat tomonidan tan olindi, o‘z faoliyatini rasmiy ravishda boshladi. Ikkinchi davr (1971…81 yillar ). Avtoservis rivojlanishi Respublika aholisi avtomobil parkining keskin o‘sib borishi bilan birga kuzatildi. Masalan: 1965 yilda mamlakatimizning har bir 1000 aholisi boshiga 3 ta shaxsiy avtomobil to‘g‘ri kelgan bo‘lsa, 1972 yili 6 ta, 1978 yili 15 ta, 1981 yilda 35 ta avtomobil to‘g‘ri keldi. Shunga binoan, avtoservis xizmat ko‘rsatish hajmi birinchi davrga nisbatan 13 barobar oshdi (rubl hisobida), ishchi postlar soni 14 marta k o‘paydi. Bu 194 davrda Respublika avtoservisiga butunlay yangi, firma usulida xizmat ko‘rsatuvchi “AvtoVAZtexxizmat” va “KAMAZavtotexxizmat”lar kelib qo‘shildi. Avtoservisning moddiy-texnik bazasi jiddiy ravishda mustahkamlandi. Uchinchi davr (1981…90 yillar) sohaning rivojlanishi, avtoservis korxonalari tarmoqlari va tarkibining yanada o‘sishi va ular moddiy-texnika bazasining yanada mustahkamlanishi bilan belgilanadi. Avtoservis korxonalari tarmoqlari o‘sishi, eng avvalo, shirkat (kooperativ) usulidagi korxonalarning va firma usulida ishlovchi “Matiz”, “MAN” va h.k. servis korxonalarining tashkil etilishi va ishga tushirilishi bilan bog‘liqdir. Texnik xizmat ko‘rsatish stansiyalari, maxsus avtomarkazlar va avtoustaxonalarning umumiy soni faqat “O‘zavtotexxizmat” boshqarmasi tarkibida 1991 yil yanvarida 282 korxonani tashkil etdi. Ulardagi ishchi postlarning umumiy soni 1152 taga, firma usulida xizmat ko‘rsatuvchi «Avtotexxizmat», «AvtoZAZ» va «AvtoGAZ texxizmat»lar 50 ta korxonalaridagi ishchi postlari soni 408 taga etdi [3]. To‘rtinchi davr (1991-96 yillar) mamlakatimiz avtoservisining rivojlanishida turg‘unlik yuz berdi. CHunki eski davlat iqtisodiy tizimining o‘zgarishi va uning o‘rniga yangi, bozor iqtisodiy tizimini barpo etilishi o‘ta murakkab jarayon bo‘lib, ma’lum o‘tish davrini talab etardi. Bu davr mobaynida eski iqtisodiy aloqalar tubdan o‘zgartirilib, yangilari shakllanishi, shunga binoan moliya, bank, soliq tizimi, moddiy-texnik ta’minotning yaratilishi sababli ishlab chiqarishda, shu jumladan avtoservisda ham ma’lum darajada vaqtinchalik qiyinchiliklarga duch kelindi. Beshinchi davr (1996- hozirga qadar) sohada yana rivojlanish, xizmat turlari va hajmining sezilarli o‘sishi, ishlab chiqarish-texnik bazasining yana mustahkamlanishi, mamlakatda iqtisodiy islohotlar o‘tkazilishi sababli, avtoservis korxonalari tarmoqlari va tarkibining yana kengayishi va o‘sishi, kichik va oilaviy biznes shaklida ishlovchi ko‘pdan-ko‘p xususiy avtoservis korxonalari, avtoustaxonalar, texnik xizmat ko‘rsatuvchi postlar sonining 195 keskin ko‘payishi va, ayniqsa, mamlakatimizda avtomobilsozlik sanoatining ishga tushishi (“O‘zDEUAvto” va “SamkochAvto” kompaniyalari) va ular tomonidan qayta qurilgan avtomarkazlar va diler stansiyalarining yangicha ishga tushishi kuzatildi. Sohada avtoservis bozori va unda raqobat paydo bo‘ldi, Toshkent shahrida «Toyota», «Mersedes - Bens», «Ford» va boshqa dunyoning etakchi avtomobilsoz kompaniyalari avtoservis dilerlari ishga tushirildi. Shu narsa ayonki, mamlakatimiz avtoservisi o‘z rivojlanishining istiqbolli yo‘lini tanladi va bu yo‘ldan sobit qadam bilan ketmoqda. Uning xizmatidan hozirgi paytda 1 mln. dan ortiq avtomobillar muntazam foydalanmoqda. Ammo bu xizmatlarning ko‘lami ham, sifati va turlari ham avtomobil transportini to‘la qondirganicha yo‘q, sohada bir qancha iqtisodiy- tashkiliy, moddiy-texnik, ilmiy-tadqiqiy va boshqa muammolar o‘z echimini kutmoqda. Download 3.58 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|