Маҳсулот сифатини бошқаришнинг

3.3. Маҳсулот сифатини оширишнинг ижтимоий иқтисодий 
самарадорлиги 
Sifatni boshqarish korxonada muntazam ravishda amalga oshirish 
lozim. Buning uchun korxonada sifatni boshqarish tizimi faoliyat 
ko’rsatish lozim. Keyingi yillarda 9000:1 seriya ISO standartlari keng 
tarqalib, ularda korxonada 
mahsulot sifatini 
nazorat 
qilishning 
xalqaro tajribasi mujassamlashgan. Korxonada sifatni boshqarish tizimini
ko’rib chiqaylik. 
Yuqoridagi standartga ko’ra mahsulot hayot sikli (sifat halqasi) 11 
bosqichdan iborat. Ushbu sifat halqasi yordamida ishlab chiqarish 
korxonalarning 
iste`molchilar 
bilan 
mahsulot 
sifatini 
boshqarish 
vazifalarini hal etishni ta`minlovchi boshqa turlari bilan aloqachi 
ta`minlanadi. 
Sifatni boshqarishda sifat guruhlari (krujoklar)ning o’rni yuqoridir. 
Chet 
davlatlar 
tajribasi 
ko’rsatishicha, 
sifat 
krujoklar 
kapitalni 
demokratlashtirish shakli bo’lib, ishchilarni mahsulot sifatini oshirishga 
qiziqishini oshiradi, korxonadagi psixologik muhitning o’zgarishiga olib 
keladi. 
Sifat krujoklarini tashkil etishda quyidagi prinsiplarga amalda 
almashtiriladi:
Ishtirokni. 
1. 
Sifatni yaxshilash yo’llarini izlashning kollektiv shakllariga intilishi. 
2. 
Ijodiy faoliyat natijalarini moddiy va ma’naviy rag’batlantirish. 
3. 
Faoliyat shakllarini va maqsadlarini targ’ibot qilish. 
Sifat to’garaklari birinchi marta AQShda paydo bo’ladi va 
keyinchalik Yaponiya, Yevropa va Osiyo mamlakatlariga tarqaladi. Sifat 

---

to’garaklari korxonaga texnik iqtisodiy va sosial-psixologik vazifalarni hal 
qilishga yordam beradi. 
Mahsulot sifatini oshirishning ijtimoiy iqtisodiy samarasi. Xizmat 
ko’rsatish sifatini oshirish va bir vaqtning o’zida ham iqtisodiy, ham 
ijtimoiy samara beradi. 
Ijtimoiy samara - xizmat ko’rsatish sifatini va uni material 
texnik ahvolini yaxshilash aholi talabini to’la qondirish bilan belgilanadi. 
Ularni pul mablag’i sarfini kamaytirib, insonlar bo’sh vaqtini oshiradi. 
Aholini bo’sh vaqtini oshirish quyidagi yo’llar bilan aniqlanadi: 
- 
korxona tomonidan buyurtmani vaqtida bajarish. Buyurtmani 
rasmiylashtirish vaqtida esa uni qabul qilish va topshirishgacha bo’lgan 
vaqtni o’z ichiga oladi. Buyurtmani bajarish muddati sun’iy sifatlar 
qatoriga kiradi. U mehnatni tashkil qilish va ishlab chiqarish ahvolini 
belgilaydi; 
- 
xizmat ko’rsatishning yetakchi usullarini kiritish; 
- 
xizmat ko’rsatish korxonalarini rasional joylashtirish; 
- 
rasional ish rejimini joriy qilish. 
Korxonada ish vaqti iqtisodiy so’rov va fotografiya yordamida 
aniqlanadi. Buyurtmachi vaqti iqtisodi quyidagi formula yordamida 
aniqlanadi: 
m