Matematika va miqdoriy usullar

1. Mavjud ma’lumotlarga murojaat qilish. 
2. Savolnomalar. 
3. Og‘zaki savol-javoblar.
4. Kuzatish. (Masalan, restoran, mehmonxona yoki ko‘ngilochar (sanatoriya-kurortli 
davolanish, sayyohlik, havaskor sport turlari, va ...) korxonalari ishchilarining mavjud mablag‘ va 
asboblardan foydalanishga doir to‘g‘risidagi ma’lumotlarni to‘plash) 
Ma’lumot yig‘ish jarayoni kerakli mezonlarni sinchkovlik bilan tanlashni o‘z ichiga olib, bu 
mezonlar quyidagianiqlanadi. 
Aniq bir kommersion masala. Tashkilot va uning boshqarish tizimi maqsadlari bilan 
belgilanadi. Qaraladigan masala, shuningdek, moliyaviy kelishuvlarga, vaqt oralig‘iga va tegishli 
tadqiqotlarni o‘tkazish tajribasiga bog‘liq bo‘lishi mumkin. 
Bosh to‘plamni aniqlash. "Bosh to‘plam" ga, tadqiqot davomida qamrab olinishi mumkin 
bo‘lgan barcha individlar kiradi. Muayyan (namunali) bir tanlanma to‘plamni tasvirlash har doim 
ham oson emas. Masalan, mehnat sharoitlari va xodimlarning mukofotlari tahlilini olaylik. Bu 
holatda qanday to‘plam ko‘rib chiqiladi? Bu jarayon barcha ishchilarni yoki faqat ma’lum 
darajadagi yoki ma’lum bir joyda ishlaydigan ishchilarni qamrab olishi mumkin. Bundan tashqari, 
tanlanmani, potentsial ishchilar, masalan, ma’lum bir hududda tegishli ko‘nikma va ko‘nikmalarga 
ega bo‘lgan katta yoshli aholini qamrab olish hisobiga kengaytirish mumkin. Bularning barchasi 
kerakli ma’lumotlarni yig‘ishdan oldin aniq belgilanishi kerak. 
Tanlash asosi. U aniq bir bosh to‘plamdan namunaviy tanlanmani ajratish uchun ishlatiladi. 
Iqtisodiy 
masala 
Boshlang‘ich 
ma’lumotlarni
to‘plash 
Boshlang‘ich 
ma’lumotlarni 
tahlil qilish 
Ma’lumot-
larni jamlash 
Qaror 
qabul 
qilish 

---

18 
Tanlanma hajmi. To‘plangan ma’lumotlarning hajmi turli omillarga, shu jumladan 
ma’lumotlarni yig‘ishda foydalaniladigan usullar, mavjud vositalar, bosh to‘plam va natijalarning 
kerakli aniqligiga bog‘liq. Umuman olganda, tanlanmaning ob’ektivligi olingan natijalarning 
ishonchliligini oshiradi.