Mavzu : Kirish, Qurilish mashinalari klasifikatsiyasi. Reja

1. 
   Mavzu : Kirish , Qurilish mashinalari klasifikatsiyasi .
   

Reja : 1. Umumiy malumot
2. Qurilish mashinalari klasifikatsiyasi
3. Qurilish mashinalari turlari

Qurilish mashinalarining amalda paydo bo`lishini X IX asm ing boshlari deb hisoblashimiz mumkin, chunki bu davrda bug* mashinalari paydo bo`lgan va keng qo`llanila boshlagan edi. Birinchi qurilish mashinalaridan dvigateli 15 ot kuchiga ega bo`lgan bug`li ko`p cho`m ichh yer kavlagich hisoblanib, bu mashina Peterburg tem ir yo`llari muhandislari instituti direktori A.Betankur rahbarhgida 1812- yilda Ijorsk zavodida yasalgan Keyinchalik zavod yana ikkita ko`p cho`m ichh yer kavlagich yasadi va bu mashinalar gavanalami chuqurlashtirishda muvaffaqiyath ishladi. Boshqa mamlakatlarda ushbu mashinalarga o`xshashlari faqatgina 1830- yilda paydo bo`ldi. Bug`И ko`p cho`m ichh yer 6 kovlagich odam lam ing kuchlari yoki otlar bilan tortib ishlaydiganlarga qaraganda 14 marta unumli edi. 1836- yilda amerikalik mexanik V. Otis tom onidan eng m uhim qurilish mashinalaridan biri bo`lgan bug` ekskavatori kashf etildi (1.2- rasm). U ning ch o`michining hajmi 1,14 m 3 b o `lib, vertikal joylashgan bug` mashinasining quvvati 15 ot kuchiga ega, bug` quvurh qozonining bosim i 5 atm va uch odam bilan boshqarilib, sakkizta ishchi mavjud bo`lib, yo`llar tayyorlash va zaruriy hollarda m ashinani harakatlantirar edi (ekskavator harakat qism ining yuritmasi y o `q edi). Hozirgi zam on ekskavatorlari singari uning ham uchta asosiy: cho`m ichni ko`tarish va tushirish, hartum- (strela)ni burish va tirsakni harakatlantirish ham da tortish kabi ishchi m exanizm lari bor edi. Ekskavatoming ish unumdorUgi 30 dan 80 m 3/soat gacha b o `lib, xuddi shunday hajmdagi zamonaviy ekskavatorlardan ish unum ­ dorligi 1,5—2 marta kam, massasi bo`yicha ancha og`ir edi.

1842- yilda m s muhandisi P.P. M elnikov bunday ekskavator 150 ta yer qaziydigan odamning o `m ini bosishini isbotladi va AQ SH dan 4 ta shunday mashinani sotib olishga erishdi. Bu mashinalar Peterburg — M oskva temir y o `l qurihshida muvaffaqiyatli ishladi. Q oziq qoqish ishlari uchun XIX asming boshlaridayoq massasi 400 kg gacha bo`lgan ch o `yan bolg`alam i arqonda q o `l, chig`ir bilan yoki suvh g `ildiraklar bilan ishlaydigan qoziq qoqadigan svay qurilmasi mavjud edi. Birinchi bug` bolg`asining konstruksiyasi 1869- yilda yaratilgan edi. XIX asming ikkinchi yarmida tuproq ishlarida hajmi 0 ,1 —0,3 m 3 b o `lgan otlarga qo`shiladigan hokandozsim on skreper-volokushkalar, tashish m asofasi 100 m dan oshganida hajmi 0,2—0,3 m 3 bo`lgan g `ildirakh skreperlar qo`llanila boshladi. Birinchi g`ildirakli, otlar tortadigan skreperlar XVIII asrda paydo bo`lgan edi.
Qurilishda o `n minglarcha turli-tuman mashinalardan foydalaniladi. Ishlab chiqarish (texnologik) alomatlariga qarab, ulani quyidagicha tasniflash mumkin: yuk ko`tarish, tashish, yuk ortishtushirish, yer qazish, burg`ulash, ustun qoziq qoqish, maydalash, saralash va aralashtirish mashinalari; armatura ishlari uchun stanoklar; beton aralashma va qorishmalarini quvurlar orqali tashish mashinalari, beton aralashmasini yotqizish va zichlash, pardozlash uskunalari, mexanikaviy qurilish qurollari. Har qaysi mashinalarning guruhlarini guruhchalarga bo`lish m um kin. M asalan, yer qazish mashinalari guruhlariga: a) ekskavatorlar (bir ch o`m ichli va ko`p ch o `m ichli); b) yer qazish-tashish mashinalati (buldozerlar, skreperlar va avtogreyderlar); d) gidromexanizatsiya uskunalari (gidromonitorlar, zemlesoslar va zem lesos snaryadlari) kiradi. Qurilish mashinalarining statsionar va ko`chm a, o `ziyurar va tirkama xillari bor