Mavzu : Kirish, Qurilish mashinalari klasifikatsiyasi. Reja

2-Mavzu : Qurilish mashinalari va jihozlari haqida umumiy ma`lumotlar.


Reja : 1. Qurilish mashinalari turlari
2. Qurilish mashinalari jihozlari

Mashinaning tuzilishi vazifasi bo`yicha qazish, buzish, tig`izlash, ajratish va boshqa shu kabi ish jarayonlariga eng m uvofiq tarzda javob beradigan b o `lishi kerak. 14 M ashinaga q o`yiladigan talablar darajasi va ulam ing sifat jihatidan bahosi fan-texnika taraqqiyotiga bog`liq. M ashina yaratishda va uni yangilashda konstruktiv, texnologik, foydalanish talablariga, shuningdek, iqtisodiy va ijtim oiy talablarga rioya qilish kerakki, ulam ing bajarilishi m ashinaning yuqori sifatli b o `lishini (ish unumdorligi, ishonchliligi, uzoqqa chidashi, ergonom ika va boshqalar) ta`minlashi zarur. Konstruktiv talablar shundan iboratki, mashina muayyan ish sharoitlarida m a`lum vazifalami bajara olishi, hoziigi standartlaming barcha ko`rsatkichlariga javob berishi, Vatanimizda va chet ellarda ishlab chiqarilgan mashinalarning eng yaxshi namunalari qatorida ; turishi, unum li ishlashi, mustahkam b o `lishi va ishonchli ishlashi kerak. Texnologik talablar detallar, yig`ish birliklari va um um an mashinani tayyorlash oddiy, qulay va arzonga tushishini ko`zda tutadi. M ashinaning tuziUshi uni tayyorlashda va yig`ishda ilg`or ! texnologiyadan foydalanish imkoniyatini berishi kerak. Foydalanish talablari shundan iboratki, mashinadan foydalanish jarayonida unga texnikaviy xizm at k o `rsatishda (m oylashda, rostlashda, yonilg`i quyishda va boshqalarda) va yig`ish birliklari, agregatlar ham da detallam i almashtirishda qiyinchiliklar b o `lm ashgini ko`zda tutadi. M ashina o `z vazifasiga m onand b o `Ushi va ishlab chiqarish sharoitlarida belgilangan ko`rsatkichlami berishi zarur. Iqtisodiy talablar — mashinaning о `zining narxini va undan f, foydalanishda ketadigan harajatlami iloji boricha kamaytirish. M ashina rejalangan iqtisodiy samarani berishi, uni yaratishga va joriy etishga ketgan xarajatlaming tez qoplanishini ta`m inlashi kerak. Ijtimoiy talablar — xavfsiz ishlashni va xizm at ko`rsatayotgan xodim lam ing qulay ishlashini ta`minlash; ishlovchilam i titrashdan, changdan, shovqindan, haroratdan (m e`yoridan ortiq yoki past haroratdan) va boshqa zararli ta`sirlardan him oya qilish; boshqarish pishanglari va nazorat o `lch ov asboblarining qulay joylashtirilishi; atrofni yaxshi kuzatishni va kam charchashni ta `­ m inlash.

Mashinada ishlab chiqarish estetikasi elementlari pardozi, b o `yog`i, tashqi ko`rinishi hisobga olinishi zarur.
Energiya m anbaining harakati ish jih o zi, yurish qism i va m a sh in a n in g barch a b osh q a y ig `m a b irliklariga uzatm alar yordamida uzatiladi. Uzatmalar harakatni uzatibgina qolmay, uning tezligini, ayrim hollarda esa uning xarakterini va y o`nalishini ham o `zgartirib beradi. Uzatm alar m exanik, gidravlik va elektrik b o `lishi mumkin. M exanik uzatmalar ishqalanish hisobiga (unga tasmali va friksion uzatm alar kiradi) va ilashish hisobiga uzatuvchi (unga tishli, chervyakli va zanjirli uzatmalar kiradi) bo`lishi mumkin.