Mavzu : Kirish, Qurilish mashinalari klasifikatsiyasi. Reja

9-Mavzu : Transport vositalarining klasssifikatsiyasi.


Reja : 1. Transport vositalari
2. Avtomobillar texnik holatlari

10-Mavzu : Tashish, yuk ortish va tushirish ishlarida xavfsizlik texnikasi


Reja : 1. Yuk tashish mashinalari
2. Yuk ortish mashinalari
Avtomobillar faqatgina yuk tashiydigan mashina b o `lib qolmasdan, ular ko`pgina qurilish mashinalari (kranlar, yer qazish qurilmalari, montaj qilish vishkalari, ko`chm a ustaxonalar va shunga o `xshashlar) uchun baza b o `lib ham xizm at qiladi. Q urilishda avtom obillar saroyining o `rtacha yuk k o`tarish qobiliyati taxminan -4,6 tonnani tashkil etadi. Bu ko`rsatkichni katta yuk k o `taruvchi avtom obillam ing saroyidagi salm og`ini ko`paytirish hisobiga 10—11 tonnaga ko`paytirilsa, yaqin уШаг ichida yuk tashish tannarxini ikki barobar kamaytirish mumkin. 55 Avtomobillar nisbatan yuqori tezlikka ega (soatiga 80 kilom etrgacha), harakatchan, burilish radiusi kichik, ancha tik balandlik va pastliklardan o `ta oladi, tirkama, yarim tirkama ham da yuklashtushirish mexanizmlari Ьйап jihozlanishi mumkin. Barcha avtomobillar bir xil tuzilish sxemasiga ega va asosan uchta qism (2.1- rasm, a, b): dvigatel (1), shassi (3) va yuk kuzovi (2) dan iborat. Bortli avtomobillam ing kuzovlari yog`och yoki metalldan tayyorlangan platformalardan iborat bo`ladi va k o `pincha donah qurilish materiallari va turli xil yuklami tashishga m o`ljallanadi, Avtomobillar bir o `qli tirkamalar yordamida quvur, ustun qoziq , y o g `o ch , m etall prokatlari va shunga o `xshash uzun ashyolarni ham tashiy oladi.
U lam ing tezliklari soatiga 12 kilometrdan oshmaydi. Gruntga tushadigan solishtirm a bosim zanjirli traktorlarda 0,1 M Pa, g `ildirakli traktorlarda esa 0,25—0,35 M Pa ni tashkil etadi. Tortish kuchi zanjirli traktorlarda taxminan uning massasiga teng, g`ildiraklilarda esa massasining faqatgina yarmiga to `g `ri keladi. U m u m iy ishlarga m oljallangan traktorlar, m elioratsiya va karyer ishlari uchun m oljallan gan kichik gabaritli traktorlar ham da alohida turdagi m ashinalar bilan ishlay oladigan maxsus traktorlar b o ia d i.
K onveyerlar yuqori ish unum iga ega b o `lgan , uzluksiz harakatlanuvchi tashish m ashinasi b o `lib, ular sochiluvchan, b o `lakli, mayda donali va plastik massali qurilish ashyolarini bir joydan ikkinchi joyga uzatish yoki kuchirish uchun xizm at qiladi. 59 Qurilishda tasmali, eh o `m ichli, vintli va tebranuvchan konveyerlar qo`llanadi. Tasmali konveyerlar uzluksiz oqim bilan gorizontal yoki qiyalik (10—25° burchak ostida) b o `ylab, sochiluvchan (qum , tuproq, sem ent), b o la k li (chaqiq tosh, shag`al va boshqalar) va donah (g`isht, blok, phtka va boshqalar) ashyolami hamda qorishma va beton aralashmasini uzatish uchun xizmat qiladi. Tasmali konveyerning tortuvchi va yuk olib yuruvchi jihozi sifatida rezinalangan cheksiz tasma, yurituvchi va taranglovchi ikkita chegara barabanlar xizm at qiladi. K onveyerlam ing hisobiy uzunhgi barabanlaming markazlaridan o lch ab aniqlanadi. Qurilish konveyerlari qo`zg`aluvchan (5—15 m ) va o `m ida turib ishlaydigan (40—80 m ) b o `ladi. Tasmalaming eni qo`zg`aluvchan konveyerlarda 0,4—0,5 m , o`m ida turib ishlaydiganlarida esa 0,5 m etm i tashkil etadi. Tasmaning asosini ip-gazlam a yoki kapron to `qima tashkil etadi, ular o `zaro boglan gan 3 —6 lentalar qatlamidan iborat bo`lib, ustidan vulkanizatsiya rezinasi bilan qoplangan b o ia d i. Tasm alam i montaj qilishda ulaming uchlari p o la t shamirlar yordamida xom tasmachalar yoki yelim bilan m ahkam lanib, ustidan vulkanizatsiyalab qo`yiladi. Tasma, asosan, o `zi va yurituvchi baraban o `rtasida hosil boladigan ishqalanish kuchi hisobiga ishlaydi.