Mavzu : Tijorat banklarining qimmatli qog‘ozlar bilan operatsiyalari Reja

Qimmatli qog‘ozlar qadrsizlanishi bo‘yicha rezervlarni shakllantirish 
va boshqarish tartibi.
 
Qog‘ozning bozor narxi o‘zgarish 
xarakteri
 
Qadrsizlanish bo‘yicha rezerv tashkil 
qilish tartibi

---

15 
 
Rezervlarni birlamchi tashkil qilinishi
 
Qimmatli 
qog‘ozlarning 
balans 
tannarxidan past bo‘lgan bozor 
narxi
Pasaytirish narxi miqdorida rezerv tashkil 
qilinadi (balans tannarxi va qayta 
baholash narxi o‘rtasidagi farq)
 
Rezervlarni boshqarish
 
A) 
rezerv 
tashkil 
qilishda 
qo‘llaniladigan bozor narxi bazaviy 
narxdan oshib ketdi
Mablag‘larning foyda schyotiga butunlay 
o‘tkazilguniga qadar rezerv kamaytirib 
borladi
 
B) rezerv tashkil qilish uchun 
qo‘llanilgan bozor narxi bazaviy 
narxdan tushib ketdi.
Narx tushganda rezervga qo‘shimcha 
kiritiladi.
Qimmatli qog‘ozlar bo‘yicha yuzaga keluvchi turli xil risklarni qoplash uchun 
tashkil qilinadigan rezervlarda avvalombor qimmatli qog‘ozlarning tannarxidan 
past bo‘lmagan bozornarxi bo‘lishini e’tiborga olish kerak. 
Bu holda qimmtli qog‘ozlarni balans tannarxi va ularni qayta baholash 
bo‘yicha narx o‘rtasidagi farqdan kam bo‘lmagan rezerv tashkil qilinishi maqsadga 
muvofiq bo‘ladi.
Tashkil qilingan rezervlarni samarali boshqarishda turli usullarda 
foydalanish mumkin. 
Bu usullarni barchasi tijorat banklarining qimmatli qog‘ozlar bilan olib 
boriladigan operatsiyalarni unga yuqori daromad olib kelishga yo‘naltirilgan 
bo‘ladi.
Anderrayting operatsiyalari. 

---

16 
Investitsiya kompaniyasi faoliyatining asosiy yo‘nalishlaridan biri 
anderrayting — kimmatli kogozlarni xarid kilish yoki ularni sarmoyadorlar 
o‘rtasida joylashtirish kafolatini berish—xisoblanadi. Anderraytingga kuyidagilar 
kiradi: kimmatli kogozlarni chikarish shartlarini belgilash, ularning yangi 
nashrlarini tayyorlash, kimmatli kogozlarni keyin sarmoyadorlarga kayta sotish 
uchun emitentlardan sotib olish, ularni joylashtirish kafolatini berishni tashkil 
etish.
Anderrayter — bu kimmatli kokozlarga xizmat ko‘rsatuvchi va ularning 
birlamchi joylashtirilishiga kafolat beruvchi, kimmatli kogozlarni keyinchalik 
xususiy sarmoyadorlarga kayta sotish uchun emitentdan sotib oluvchi investitsiya 
muassasasidir.
Investitsiya 
kompaniyalari 
tomonidan 
anderraytingning 
amalga 
oshirilishini kuyidagi asosiy boskichlarga bo‘lish mumkin: kimmatli kogozlarni 
muomalaga chikarishga tayyorlash, shu jumladan, emitent va bunga 
ko‘maklashuvchi boshka tashkilotlar bilan xamkorlikda nashrlarni rejalashtirish, 
muomalaga chikariladigan kimmatli kogozlarni baxolash, emitent xamda nazarda 
tutilayotgan sarmoyadorlar o‘rtasida alokalarni o‘rnatish va x.k.; kimmatli 
kogozlarni taksimlash, shu jumladan, emissiyaning bir kismini yoki butun 
summasini sotib olish, kimmatli kogozlarni sarmoyadorlarga sotish, mazkur 
kimmatli kogozni joylashtirish vaktida uning bozor narxini ko‘llab —kuvvatlash; 
sotilgandan keyingi davrda kimmatli kogozning kursini ma’lum vakt mobaynida 
ko‘llab — kuvvatlash (odatda bir yil); shuningdek, kimmatli kogozning kurs 
kiymati o‘zgarishini taxlil va nazorat kilish, unga ta’sir etuvchi omil larni aniklash.