Mavzu №1. Qora metallurgiyaning asosiy tushunchalari. Po‘lat ishlab chiqarish

«O‘zmetkombinat» OAJ tarkibi

Zavod O‘rta Osiyoda to‘plangan metallolomni qayta ishlash uchun tashkil etilgan. Zavod qurilishi 1943 yilda boshlangan, birinchi marten pech 1944 yil 5 martda, ikkinchisi 1945 yilda va uchinchisi 1949 yilda ishga tushirilgan. 1946 yil sentyabrda "300" mayda sortli stan, 1948 yil mayda - "700" yupqa qatlamli stan ishga tushirildi. Zavodni loyihalashda Kiev va Xarkovning ilmiy-tadqiqot institutlari va muassasalari ishtirok etdilar. Marten pechlar sexi 1950 yilda, prokatlash sexi 1951 yilda loyihaviy quvvatiga etdi. 1962 yilda uzluksiz po‘lat quyuvchi dastgoxi ishga tushirildi. 70-yillarning o‘rtalariga kelib metallurgiya sexlarining ishlab chiqarish quvvati uch baravarga ko‘paydi.

Zavod Ural va Qozog‘istonning metallurgiya zavodlari tomonidan etkazib berilgan cho‘yan va metall parchalarini qayta ishlagan. Tayyor mahsulotlar mashinasozlik korxonalari va qurilish tashkilotlari tomonidan ishlatilgan. 1974 yilda sirlangan idishlar ishlab chiqarish o‘zlashtirildi. 70-yillarning oxiri - 80-yillarning boshlarida zavod elektr po‘lat ishlab chiqarish va prokatlash sexlari, shuningdek yordamchi sexlarni qurish xisobiga kengaytirildi.

Zavodni birlashtirish 1994 yilda mamlakat hukumatining tegishli qaroriga binoan uchta korxonani birlashtirgan holda amalga oshirildi:

• 
  O‘zbekiston metallurgiya zavodi
  
• 
  SHirin mashinasozlik zavodi
  
• 
  «Vtorchermet» korxonalarini mustaqil boshqarish
  

2010 yilgacha tuzilgan jamiyat APO «O‘zmetkombinat» deb nomlangan. OAJ o‘zining hozirgi nomini 2014 yil iyunida oldi. Ushbu o‘zgarishlar O‘zbekiston qonunchiligidagi o‘zgarishlar bilan bog‘liq. Hozirgi vaqtda kombinatning sanoat tarkibi ishlab chiqarish ob’ektlari bilan ta’minlangan:

• 
  Po‘lat ishlab chiqarish
  
• 
  Prokatlash
  
• 
  Rangli metallar (sex)
  
• 
  Iste’mol mollari
  
• 
  SHisha
  
• 
  SHlakni qayta ishlash va boshqalar.
  

Bundan tashqari Vtorchermet boshqaruv tizimiga 13 ta tarmoqa qarashli korxonalar kiradi.

So‘nggi yillarda Bekoboddagi «O‘zmetkombinat» kombinatini ishlab chiqarishini texnik yangilash va modernizatsiya qilish hisobiga quydagi eksportbop yuqori sifatli va raqobatbardosh mahsulotlar ishlab chiqarish ko‘paydi:

• 
  Qora metall prokatlarining turli xil sortlari
  
• 
  Mis va uning qotishmalari prokatlari
  
• 
  Turli xil metall buyumlar, xususan: sim, elektrodlar, mixlar, po‘lat to‘r, uy anjomlari va boshqalar
  
• 
  Azot, argon, kislorod
  
• 
  16 tonnadan va 25 tonnagacha yuk ko‘tarish qobiliyatiga ega bo‘lgan M42, M62 yuk ko‘taruvchi elektromagnitlari va boshqalar.
  

Kombinatni o‘tgan vaqtdagi natijalari va kelajakdagi istiqbollari

2014 yilda kombinat bir qator investitsiya loyihalarini amalga oshirdi, bu issiqlik izolyasiyalovchi materiallar, elektrotexnik mis tasmalari, qattiq dori shakllarini ishlab chiqarishini rivojlantirishga investitsiya kiritdi. Po‘lat ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish uchun 6,85 million dollarlik metallurgiya uskunalari sotib olindi. Umuman olganda kombinat tomonidan yiliga 1082,6 milliard so‘mlik mahsulot ishlab chiqarildi, bu o‘tgan yilga nisbatan 101,6 foizga ko‘pdir.

7,3 milliard so‘mlik yangi turdagi mahsulotlarni ishlab chiqarish, qora metall prokladkalarini ko‘paytirish, ishlab chiqarish tannarxini pasaytirish va investitsiya loyihalarini davom ettirish keyingi yillarga mo‘ljallangan ustuvor vazifalardandir.

Bekobod metallurgiya kombinati titan-magnetit rudalarini qazib olishni boshlaydi.

«O‘zbekiston metallurgiya kombinati» OAJ («O‘zmetkombinat») 2016 yilda 760 million dollarlik loyihalarni amalga oshirishni boshladi.

Xususan, zavod 2016 yilning ikkinchi yarmida mamlakatning shimoli-g‘arbiy qismida Tebinbulak titan-magnetit rudasi koni bazasida kon qazish kompleksini qurishni rejalashtirgan. Dastlabki qiymati 600 million dollarga teng bo‘lgan loyiha 2021 yilda har yili 500 ming tonna po‘lat buyumlar ishlab chiqarish uchun tog‘-kon korxonalari va metallurgiya majmuasini tashkil etishni ko‘zda tutadi.

«O‘zmetkombinat» Markaziy Qizilqum konlari negizida ferroqotishmalari ishlab chiqarishni boshlaydi. 2020 yilda korxona 15 ming tonnagacha ferrosilitsiy ishlab chiqarishni o‘zlashtirishni rejalashtirmoqda, 2021 yilda esa yiliga 10 ming tonnagacha ferrosilitsiy marganets ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yishni rejalashtirmoqda. Investitsiyalar hajmi 64,8 million dollarni tashkil etadi. Bu yil import o‘rnini bosish dasturi doirasida korxona yiliga 100 ming tonna ishlab chiqarish quvvatiga ega 300 standa sim armaturasini ishlab chiqarish, shuningdek, shinalar ishlab chiqarish uchun po‘lat arqon, po‘lat arqonlar va mashinasozlik uchun mahkamlagichlar ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yadi.

Investitsiyalar hajmi 52,6 million dollarni tashkil etadi. «O‘zmetkombinat» OAJ - qora metallurgiya sohasidagi eng yirik korxona bo‘lib, metall parchalari bilan ishlaydi. Zavod 1956 yilda ishga tushirilgan. Ilgari u O‘rta Osiyoning barcha respublikalaridan keladigan metallolomni qayta ishlagan. Hozirgi kunda xom ashyo etkazib berish kamayganligi sababli korxona ob’ektlari to‘liq quvvatda ishlamaydi. 2014 yil oxirida kombinat po‘lat ishlab chiqarishni 2013 yilga nisbatan 0,7% ga - 751,4 ming tonnagacha, qora metall prokatini - 725,2 ming tonnagacha (+ 1%) oshirdi.