Mavzu №1. Qora metallurgiyaning asosiy tushunchalari. Po‘lat ishlab chiqarish

Mavzu №4. MDH mamlakatlarida po‘lat ishlab chiqarish
MDH mamlakatlarida po‘lat Rossiya, Ukraina, Qozog‘iston, Gruziya, O‘zbekistonda ishlab chiqariladi. Umuman olganda, MDH mamlakatlari dunyodagi eng yirik po‘lat ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi. Po‘latning asosiy qismi Rossiyada ishlab chiqariladi - yiliga 80 million tonna. Ishlab chiqarilgan po‘lat miqdori bo‘yicha keyingi o‘rinlarda Ukraina yiliga - 40 million tonna, Qozog‘iston - yiliga 12 million tonna va O‘zbekiston - yiliga 1,2 million tonna. Rossiyadagi eng yirik po‘lat ishlab chiqaruvchilar - Magnitogorsk, Kuznetsk, Nijnetagilsk, Novolipetsk, Novotulskiy kombinati, Ukrainada - Dnepropetrovsk, Dneprodzerjinsk, Donetsk, Krivoy Rog zavodlari, Qozog‘istonda - Qarag‘anda metallurgiya zavodi, O‘zbekistonda - Bekobod zavodi. O‘rta Osiyoning boshqa respublikalarida po‘lat ishlab chiqarilmaydi.

Sanoati rivojlangan mamlakatlarda aholi jon boshiga yiliga 400-600 kg va undan ortiq po‘lat ishlab chiqariladi. MDH mamlakatlarida yiliga jon boshiga 600 kg po‘lat eritiladi. 1999 yilda O‘zbekistonda 400 ming tonna po‘lat eritildi, bu respublikaning har bir aholisiga o‘rtacha 20 kg. Hozirgi vaqtda mahsulotlar hajmini oshirish va sifatini oshirish, hozirgi vaqtda ishlab chiqarilmaydigan qotishma po‘latlarni ishlab chiqarishni tashkil qilish bo‘yicha vazifalar qo‘yildi.

O‘zbekistonda bitta qora metallurgiya korxonasi mavjud - Bekobod metallurgiya zavodida po‘latni ishlab chiqarishni marten va elektr yoyli usullaridan foydalaniladi.

Qora metallurgiya rivojlanishining istiqbolli usuli bu temirni rudadan to‘g‘ridan-to‘g‘ri tiklash hisobiga po‘lat ishlab chiqarish bo‘yicha mini-zavodlarni yaratishdir. Bu yo‘l XXI asr uchun ayniqsa Toshkent uchun xarakterli bo‘ladi, bu erda Toshkent viloyatining Parkent tumanida temir rudasining kam zaxiralari mavjud, metallolom zaxiralari cheklangan va nisbatan arzon yoqilg‘i - tiklovchi vosita mavjud. Bunday sxema respublikamiz uchun ayniqsa dolzarb bo‘lib ko‘rinadi chunki bunday elektr yoyli pechlari Bekobod shahrida allaqachon ishlamoqda.