Mavzu №1. Qora metallurgiyaning asosiy tushunchalari. Po‘lat ishlab chiqarish

Ukraina metallurgiyasi

- bu qora va rangli metallurgiya korxonalarini, shuningdek tog‘-kon va qayta ishlash zavodlari, temir zavodlari, boyitish fabrikalari, koks zavodlari va metall buyumlari ishlab chiqaruvchi korxonalarni birlashtirgan kon-metallurgiya majmuasining korxona va tashkilotlari majmui.

Ukraina iqtisodiyotining asosiy tarmoqlaridan biri, metallurgiya sanoatining asosiy tarmoqlari Ukrainaning qora metallurgiyasi va Ukrainaning rangli metallurgiyasi hisoblanadi.

1992 yildan 1997 yilgacha metallurgiya sanoatida ishlab chiqarish hajmi muttasil pasayib bordi; 1997 yilda mustaqillik e’lon qilinganidan beri birinchi marta 1996 yilga nisbatan ishlab chiqarish hajmi 12 foizga oshdi. Natijada 1997 yil natijalariga ko‘ra metallurgiya sanoati yalpi ichki mahsulotning qariyb 20 foizini va Ukraina eksportining 20 foizini ta’minladi.

2000 yilda sohaning rentabelligi 26,3% ni tashkil etdi. 2007 yilda Ukraina metallurgiyasi valyuta tushumining 40 foizini va yalpi ichki mahsulotning 20 foizini ta’minladi.

2005 yilda sanoat davlat sanoat ishlab chiqarishining 25 foizidan ko‘prog‘ini (96 955,5 million Grivnasi), Ukrainaga tushadigan valyuta tushumining qariyb 40 foizini va Ukraina davlat byudjetiga tushumlarning 10 foizidan ortig‘ini ta’minladi.

2007 yilda Xalqaro temir va po‘lat institutining ma’lumotlariga ko‘ra, Ukrainaning qora metallurgiya ishlab chiqarishdagi ulushi 7,4% ni tashkil etdi.

Ukraina Milliy bankining ma’lumotlariga ko‘ra, 2014 yil yakunlariga ko‘ra sanoatdagi metallurgiyaning ulushi 16,5%, eksportda - 30%, yalpi ichki mahsulotda - qariyb 3% tashkil etdi. Ukraina dunyoda qora metallarni ishlab chiqaruvchi davlatlar orasida etakchilardan biri hisoblanadi. 2017 yilda Ukraina 21,3 million tonna ishlab chiqargan. 2018 yilda esa bu ko‘rsatkich -1,1 foizga pasayib, 21,1 million tonnani tashkil etdi va po‘lat ishlab chiqarish bo‘yicha dunyoda 13-o‘rinni egalladi. 2019 yilda esa bu ko‘rsatkich -1,2 foizga pasayib, 20.8 million tonnani tashkil etdi va po‘lat ishlab chiqarish bo‘yicha dunyoda 13-o‘rinni egalladi

2013 yilda Ukraina po‘lat ishlab chiqarish bo‘yicha dunyoda 10-o‘rinni egalladi. Bu yil Ukraina metallurgiya sanoatida 29,1 million tonna cho‘yan, 32,7 million tonna po‘lat va 29,1 million tonna prokat ishlab chiqarildi, bu 2007 yildagi inqirozgacha bo‘lgan mahsulotning 76 foizini tashkil etdi. 2013 yilda qora metallar eksporti 14,3 milliard AQSH dollarini tashkil qildi (2012 yilga nisbatan 6,6 foizga kam).

Metallurgiya korxonalari tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlar jami sanoat ishlab chiqarishining qariyb 30% va Ukraina eksportining 25% ini tashkil etdi. Metall mahsulotlarning qariyb 80 foizi evropa, Osiyo, YAqin SHarq va Janubiy Amerikaga eksport qilindi, 20 foizi ichki iste’molga yo‘naltirildi.

2014 yilda po‘lat ishlab chiqarish 2013 yilga nisbatan 17 foizga kamaydi - 26.171 million tonnagacha, cho‘yan eritish 15 foizga - 24.81 million tonnagacha kamaydi 2014 yilda qora metall parchalarini yig‘ish tarixiy minimumga - 5, 3 million tonna (2013 yilda 5,7 million tonna to‘plangan).

2015 yilda po‘lat ishlab chiqarish 16 foizga kamayib, 22,935 million tonnaga etdi; metall prokati ishlab chiqarish 16% ga - 20,017 mln. tonnagacha kamaydi; temirni eritish 12% ga - 21,878 mln. tonnagacha kamaydi.

2016 yilda temirni eritish 23,6 million tonnani tashkil etdi; po‘lat eritish - 24,2 million tonna; prokat metall ishlab chiqarish - 21,4 million tonna.

2017 yilda cho‘yan eritish 20,035 million tonnani tashkil etdi; po‘lat eritish - 21,284 million tonna; metall prokati - 18,439 million tonna.

2018 yil yanvar-avgust oylarida cho‘yan eritish 13,632 million tonnani tashkil etdi; po‘lat eritish - 13,980 million tonna; prokat metall ishlab chiqarish - 12,273 million tonna.

2013 yil boshiga Ukrainaning tog‘-metallurgiya majmuasi 800 ga yaqin yirik va kichik korxona va tashkilotlarni, shu jumladan 19 ta yirik metallurgiya zavodlari va fabrikalarini, 12 ta quvur zavodlarini, 20 tadan ortiq metiz korxonalarini va 100 dan ortiq metallni qayta ishlash korxonalarini to‘rtta iqtisodiy zonada joylashgan. klasterlar.