Mavzu: aqliy tarbiya bu aqlni rivojlantirish maqsadida yoshlarga muntazam va maqsadga muvofiq pedagogik ta`sir k`orsatish

Aqliy tarbiyaning vazifalari

A qliy tarbiyaning umumiy vazifalariga quyida gilar kiradi:

•S belgilangan hajm dagi ilm iy bilim larni egallash;
■S dunyoqarashni shakllantirish;
■S aql kuchi, iqtidor va qobiliyatlarini rivojlantirish;
86

S	bilishga oid qiziqishlarini rivojlantirish;
S	shaxs salohiyati im koniyatlarini rivojlantirish;
S	bilish faoliyatini shakllantirish;

■S d o im iy rav ish d ao 'zb ilim larin ito id irish , um um ta’lim iytayyorgarlik darajasini oshirish ehtiyojlarini rivojlantirish;
■S ta ’lim oluvchilarni bilish faoliyati uslublari bilan qurollantirish;
У fikrlash qobiliyati, ijodiy faoliyat tajribalarini shakllantirish.
M azkur vazifalarni m aktabgacha ta ’lim bilan bog‘liqlikda quyida
k o ‘rib chiqam iz. Ilk yoshdan boshlab bolani aqliy tarbiyalashning asosiy
vazifasi ularning bilish faolligini oshirishdu. Bilish faolligini oshirish
orqali bola uni o 'rab turgan tevarak-atrofni o'rganadi. Bola atrof-m uhitni
o'yin, m ehnat, sayr, m ashg‘ulotlar. kattalar va tengdoshlar bilan m uloqot
qilish jarayonida anglab boradi.
Bilish faoliyati idrok etish va fikrlash tarzida am alga oshadi. Idrok
etish orqali bola narsa-buyum larning tashqi xususiyatlarini (rang, shakl,
o'lcham va boshqalar) anglaydi. M azkur xususiyatlarini aks etishi orqali
ongda narsa-buyum ning tim soli yaratiladi. B olaning fikrlashida narsabuyum larning ichki, yashirin xususiyatlari, narsa-hodisalar orasidagi sabab-aloqadorlik aks etadi. Fikrlashning natijasi so'zlar yordam ida ifoda
etiladi. B olalarning fikrlashlari natijasi fikr yoki savol ko'rinishida nam oyon bo'ladi. Stol atrofida o 'tirgan 5 yoshli A lisherning oyisiga bergan
savoli: “K o 'zn i nim a harakatga keltiradi?”
Idrok etish va fikrlash orasida cham barchas aloqadorlik mavjud. Idrok etish bola hayotining ilk oylaridan shakllanadi, fikrlashning rivojlanishi esa qariyb ikki yoshdan boshlanadi. Fikrlashning asosida hissiy
(sensor) tajribani chuqurroq bilib olish uchun qo‘llaniladigan idrok etish
yotadi. M aktabgacha ta ’lim yoshida idrok etish tahlil etish, taqqoslash,
umumlashtirish, xulosalar chiqarish uchun fikrlashga yordam beradi.
Fikrlash esa o 'z navbatida idrok etishning takom illashuvi va rivojlanishiga,
uning m aqsadga y o ‘naltirilganligi, sam aradorligiga ijobiy ta ’sir ko‘rsatadi.
Bola hayotining ilk kunlaridanoq uning to'liq aqliy kam oloti uchun
idrok etish jarayonini rivojlantirish haqida qayg'urish lozim. Ana shu jihat
bilan bog'liqlikda m aktabgacha yoshdagi bolalarning aqliy tarbiyasining
quyidagi vazifalarini ajratib k o'rsatish m um kin: