Mavzu: Atrof-muhitni global ekologik muammolari Ma’ruza rejasi

Иқлим ўзгариши ва океан сатҳи

• Охирги юз йил ичида океаннинг глобал сатҳи тахминан 15 см га кўтарилган. Кутилаётган глобал ҳароратнинг ортиши 2030 йилга бориб океан сатҳини яна 18 см. га кўтариши мумкин.
• Агар иссиқхона газлари эмиссиясининг ҳозиирги суръати сақланиб қолса 2100 йилга бориб океан сатҳи ҳозиргига қараганда яна 65 см га кўтарилиши мумкин.
• Океан сатҳининг кўтарилиши паст қирғоқлар ва катта бўлмаган ороллар ва айниқса Мальдив ороллари ёки Тинч океани қатор орол давлатлари учун тугатиб бўлмайдиган қийинчиликлар туғдиради. Ҳамма ёқда туристик пляжлар, маданий ва тарихий жойлар, балиқчилик марказлари ва бошқа амалий аҳамиятга эга бўлган районлар хавф остида қолади.
• Бошқа томондан саёз портлар ва бошқа айрим жойлар океан кўтарилишидан фойда кўрадилар. Айрим қирғоқ бўйи ҳудудларида тупроқ сувларининг шўрланиши бўлади,

Ер усти қатламида ўртача ҳарорат қўтарилиши (+0,7°С , 1907-2006 й.й.


Дунё океанинг ўртача сатҳи кўтарилиши
(+0,17 м , 1907 -2006 й.й.)

Шимолда қор қатлами камайиши
(-2,7% ўн йилликда)
ИКЛИМ ЎЗГАРИШИ ТЎҒРИСИДА ФАНДАГИ СЎНГИ МАЪЛУМОТЛАР

Иқлим ўзгариши ва чўллашиш

Чўллашишнинг бош сабаби инсон, унинг меҳнати натижасида ер маҳсулдорлиги ўзгаради. Чўллашишнинг иккинчи сабаби қурғоқчил, ярим қурғоқчил ёки намгарчилик кам бўлган районларда кузатиладиган узоқ ва қисқа муддатли иқлим тебранишларидир. Чўллашиш иссиқхона самарасининг кучайиши натижасида иқлимнинг ўзгариши, биологик турлар хилма-хиллигининг камайиши ва халқаро сувларнинг ифлосланиши каби бошқа экологик муаммолар би­лан боғланган. Агар ҳароратнинг глобал ортиши буғланишнинг ўсиши ёки ёғинларнинг камайишига олиб келса, ўз навбатида иқлимнинг гло­бал ўзгариши чўллашишни тезлаштириши мумкин. Иқлимнинг табиий ўзгарувчанлиги чўллашиш жараёнини тезлаштиради.

Қурғоқчиликнинг тез - тез бўлиб туриши тупроқнинг емирилишига ва қурғоқчил иқлимли районларнинг чўллашишига кучли таъсир кўрсатади. Чўллашиш иқ- лим ўзгаришларига ҳам регионал, ҳам глобал миқёсда таъсир кўрсатади.

• Қурғоқчиликнинг тез - тез бўлиб туриши тупроқнинг емирилишига ва қурғоқчил иқлимли районларнинг чўллашишига кучли таъсир кўрсатади. Чўллашиш иқ- лим ўзгаришларига ҳам регионал, ҳам глобал миқёсда таъсир кўрсатади.
• Ўсимлик қопламининг сийракланиши ва тупроқ сифатининг ёмонла­шуви маҳаллий иқлимга таъсир кўрсатиши мумкин, чунки унинг натижа­сида ҳарорат ошади ва тупроқнинг намлик даражаси пасаяди.
• Ушбу оқибатларнинг таъсири чўллашишга учраган район чегараси­дан ташкарига чиқади, у регионал иқлим ва атмосфера циркуляциясини ўзгартиради. Бу ўз навбатида қурғоқчил иқлимли районларнинг деградациясини тезлаштириб юбориши мумкин