obag`a (bobo), abag`a (amaki), cherik (qo`shin), qabqa (darvoza) kabi.
Dostonda dushman so`zining xasm, jav, a`da, yav, muxalif kabi, xalq so`zining ulus, el, raiyat kabi sinonimik qatorlaridan o`rinli foydalanilgan.
M. Solih “Shayboңiynoma” dostoni orqali maishiy sohaga, harbiy texnikaga va boshqa sohalarga doir ko`pgina terminlar, nomlar, atamalarni o`zbek adabiy tiliga kiritdi. Ularning o`zbekcha nomlarini ishlatishga harakat qildi. Masalan: harbiy qurollar nomi - sag`ыt, dubulg`a, manglaylыq, zanuband; jangchilar qo`nadigan joy nomlari - peshxana, sara parda, bavarjixana, shamiyana; ot-ulov nomlari - qatas, ubchin; may idishi nomlari - kөrәki, mashraba; mato nomlari - taja, yazdiy; urug`-qabilalar nomlari - burqut, mangqit (mang`it), nayman, darman, oshun, jalayir, qarluq, sulduz, nukuz va boshqalar.
“Shayboniynoma”da bir qancha zoonim, oronim va o`zbekcha toponimlarni uchratamiz: Unda Adaq, Alvand, Andahud, Ashkamish, Varzab, Qavirxan, Kohaq, Taysun, Tashqan kabi geografik nomlar uchraydi.
Umuman, Muhammad Solih Alisher Navoiyning o`zbek adabiy tili taraqqiyoti uchun kurash yo`lini davom ettirgan shoirlardan biridir. U “Shayboniynoma” dostonida o`zbek adabiy tilining so`z boyligi va jonli tildan samarali foydalanib, grammatik formalarning barqarorligini ta`minlashda katta xizmat qildi.
Do'stlaringiz bilan baham: |