Mavzu: bolalarga shafqatsiz munosabatda boʻlish, maishiy zoʻravonlik,xavf omillari. Bolalarga nisbatan zoʻravonlik

Sabablari
Bolalarga nisbatan zoʻravonlik turli sabablar natijasida kelib chiqadigan murakkab hodisadir^[118]. Baʼzi katta yoshli kishilarning aynan nima sababdan bolalarga nisbatan qoʻpol munosabatda boʻlishlari yoki beparvolik qilishlarini yagona omil bilan asoslab boʻlmaydi. Jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti (WHO) va Bolalarga nisbatan zoʻravonlik va qarovsizlikning oldini olish boʻyicha xalqaro jamiyat (ISPCAN) insonlar, ularning munosabatlari, mahalliy hamjamiyat va, umuman, jamiyat darajasidagi koʻplab omillarni aniqlaydi, ular bolalarga nisbatan yomon munosabat hodisaga taʼsir qiladi. Individual darajada bunday omillar shaxsning yoshi, jinsi va shaxsiy tarixini oʻz ichiga oladi, jamiyat darajasida bolalarga nisbatan shafqatsiz munosabatda boʻlishga olib keladigan omillar bolalarni qattiq jismoniy jazolashni ragʻbatlantiradigan madaniy meʼyorlarni, iqtisodiy tengsizlikni va ijtimoiy xavfsizlik tarmoqlarining yetishmasligini oʻz ichiga oladi. JSST va ISPCAN turli xavf omillarining murakkab oʻzaro taʼsirini tushunish bolalarga nisbatan yomon munosabatda boʻlish muammosini hal qilish uchun juda muhim ekanligini taʼkidlaydi.
Amerikalik psixoanaliz mutaxassisi Elisabeth Young-Bruehlning taʼkidlashicha, bolalarga zarar yetkazish holatlari bolalarning kattalarga boʻysunishi kerakligi haqidagi keng tarqalgan eʼtiqodlar bilan oqlanadi va qabul qilinadi, bu esa bolalarga nisbatan tan olinmagan notoʻgʻri qarashlarga olib keladi. Uning taʼkidlashicha, bunday notoʻgʻri qarashlar, garchi bolalarga nisbatan yomon munosabatda boʻlishning bevosita sababi boʻlmasa ham, maʼlum bir zoʻravonlik harakatining sabablarini tushunish, shuningdek, bolalar ehtiyojlari va umuman rivojlanishini qoʻllab-quvvatlash boʻyicha jamiyatdagi muvaffaqiyatsizliklarni yoritish uchun tekshirilishi kerak^[17] :4–6. Xalqaro bolalar huquqlari jurnalining asoschi muharriri Michael Freeman ham bolalarga nisbatan zoʻravonlik holatlarining asosiy sabablaridan biri inson huquqlari kattalar va bolalarga teng taalluqli emas, degan qarash bilan bogʻliq ekanligini taʼkidlaydi. U shunday deb yozadi: „Bolalarga nisbatan zoʻravonlikning ildizlari ota-onalarning psixo-patologiyasida yoki ijtimoiy-ekologik stressda emas (garchi ularning taʼsirini inkor etib boʻlmasa ham), balki bolalarni tahqirlovchi va shaxsiyatsizlashtiradigan, ularni mulkka, jinsiy obyektlarga aylantiradigan kasal madaniyatda yotadi. Shu tariqa ular kattalar zoʻravonligi va shahvatining qonuniy qurboni boʻlishadi“^[119].

Hindistonning Orissa shahrida diniy zoʻravonlik paytida yoqib yuborilgan qiz.
Oʻz turmush oʻrtogʻiga nisbatan ham jismonan zoʻravonlik qiladigan ota-onalarning farzandlariga nisbatan jismoniy zoʻravonlik qilish holatlari ham boshqalarga qaraganda koʻproq^[120]. Biroq nikohdagi kelishmovchiliklar bolalarga nisbatan zoʻravonlikka sabab boʻladimi yoki nikohdagi janjal ham, zoʻravonlik ham zoʻravonlikka moyillik omillaridan kelib chiqadimi, buni bilish mumkin emas^[120]. Baʼzida ota-onalar oʻz farzandlari uchun bolaning qobiliyatidan tashqarida boʻlgan umidlarni qoʻyishadi. Agar ota-onalarning umidlari bolaga mos keladiganidan ancha yuqori boʻlsa (masalan, oʻz-oʻzini parvarish qilish kutiladigan ota-onalar tarbiyalash uchun toʻliq javobgar boʻlishi kerak boʻlgan maktabgacha yoshdagi bolalar), bolaning talablarga rioya qilmasligi natijasida paydo boʻlgan umidsizlik zoʻravonlik qilish uchun turtki vazifasini oʻtaydi deb ishoniladi.