Mavzu: bolalarga shafqatsiz munosabatda boʻlish, maishiy zoʻravonlik,xavf omillari. Bolalarga nisbatan zoʻravonlik

Bolalik davridagi salbiy tajribalarni oʻrganish

Kasalliklarni nazorat qilish va oldini olish markazlari maʼlumotlariga koʻra, bolalik davridagi salbiy tajribalarning mumkin boʻlgan usullari, masalan, zoʻravonlik va eʼtiborsizlik hayot davomida salomatlik va farovonlikka taʼsir qiladi^[95].
Bolalik davridagi salbiy tajribalarni oʻrganish bu bolalik davridagi qiyinchiliklar, jumladan, turli xil zoʻravonlik, eʼtiborsizlik va keyingi hayotdagi sogʻliq muammolari oʻrtasidagi munosabatlarni oʻrganishdir. Tadqiqotning dastlabki bosqichi Kaliforniyaning San-Diego shahrida 1995-yildan 1997-yilgacha o‘tkazilgan^[95]. Jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti tadqiqotni quyidagicha umumlashtiradi: „Bolalik davridagi yomon munosabatlar va uydagi disfunksiya, oʻnlab yillar oʻtgach, Qoʻshma Shtatlarda oʻlim va nogironlikning eng keng tarqalgan sabablari boʻlgan surunkali kasalliklarning rivojlanishiga olib keladi. Bolalikdagi jismoniy, jinsiy zoʻravonlik va keyingi hayot davrida, xususan, oʻsmirlikda oʻz-oʻzidan sigaret chekishni boshlash, semirish, jismoniy harakatsizlik, alkogolizm, giyohvand moddalarni isteʼmol qilish, depressiya, oʻz joniga qasd qilishga urinish, jinsiy buzuqlik va jinsiy yoʻl bilan yuqadigan kasalliklarga yoʻliqish oʻrtasida kuchli bogʻliqlik aniqlandi.
Ogʻzaki, jismoniy va jinsiy zoʻravonlik, shuningdek, bolalik davridagi shikastlanishning boshqa shakllari haqida retrospektiv tarzda hisobot bergan kattalar oʻrtasida oʻtkazilgan uzoq muddatli tadqiqot natijalari shuni koʻrsatdiki, katta yoshlilarning 25,9 foizi bolaligida ogʻzaki zoʻravonlik, 14,8 foizi jismoniy zoʻravonlik va 12,2 foizi jinsiy zoʻravonlikdan aziyat chekkan. Kasalliklarni nazorat qilish va oldini olish markazlari (CDC) va xulq-atvor xavf omillarini kuzatish tizimi maʼlumotlari yuqori koʻrsatkichlarni tasdiqlaydi^[96]. Vashington shtati talabalari oʻrtasida oʻtkazilgan anonim soʻrov natijalariga koʻra, 8, 10 va 12-sinf oʻquvchilarining 6-7 foizi haqiqatan ham oʻz joniga qasd qilishga hayoti davomida urinib koʻrgan va ularda depressiya darajasi boshqa bolalarga qaraganda ikki baravar yuqoriligi qayd etilgan^[97]. Bolaga nisbatan jismoniy va jinsiy zoʻravonlik holatlari va oʻz joniga qasd qilish oʻrtasida bogʻliqlik mavjud^[98]. Huquqiy va madaniy sabablarga koʻra, shuningdek, bolalarning ota-onalaridan olib qoʻyilish qoʻrquvi tufayli bolalik davridagi zoʻravonliklarning aksariyati haqida xabar qilinmaydi va asossiz boʻlib qoladi.
Maʼlum boʻlishicha, bolalik davridagi zoʻravonlik oʻsmirlar va kattalar hayotida giyohvandlik va spirtli ichimliklarga qaram boʻlib qolishiga olib kelishi mumkin. Tadqiqotlar shuni koʻrsatadiki, bolalik davrida sodir boʻlgan har qanday zoʻravonlik nevrologik oʻzgarishlarga olib kelishi mumkin, bu esa odamni qaramlik tendensiyalariga koʻproq moyil qiladi. Yana bir muhim tadqiqot beparvolik natijasida jinsiy va jismoniy zoʻravonlikka duchor boʻlgan bolalarning 900 ta sud ishlarini oʻrganib chiqdi. Natijalar shuni koʻrsatdiki, bir paytlar zoʻravonlikka uchragan bolalarning katta qismi hozirda spirtli ichimliklarga qaram holatda yashaydi. Ushbu amaliy tadqiqot giyohvandlik omili bolalikdagi zoʻravonlik holatlarining qanday muhim taʼsiri ekanligini koʻrsatadi^[99].