Mavzu: Chekli avtomatlar. Mur va Mili avtomatlari

2- ta’rif. Bir kontaktdan iborat sxema elementar sxema deb ataladi. Elementar sxemalarning ayrimlarini chekli son marta parallel va ketma-ket ulash natijasida hosil bo‘lgan kontakt sxema parallel–ketma-ket sxema yoki -sxema deb ataladi.

Ravshanki, elementar sxemalardan har qanday usul bilan yasalgan -sxemaga diz’yunksiya, kon’yunksiya va inkor amallari bilan ifodalangan o‘tkazuvchanlik funksiyasi mos keladi va, aksincha, har qanday shunday funksiya uchun ma’lum -sxema yasash mumkin.
Ta’kidlaymizki, har qanday kontakt sxema -sxema bo‘la olmaydi.
6- misol. Berilgan va funksiyalar uchun -sxemalar yasash talab qilingan bo‘lsin.
a) , , , , elementar formulalarni realizatsiya qiladigan elementar sxemalarni tuzamiz (15- shakl).

va o‘zgaruvchilarga mos kontaktlar ikki donadan bo‘lishi kerak. Endi kontaktlarni ketma-ket ulab, , va elementar kon’yunksiyalarni realizatsiya qilamiz (16- shakl).

Uchinchi qadamda, parallel ulashdan foydalanib, va funksiyalarni realizatsiya qilamiz (17- shakl).

Hosil qilingan sxemalarni ketma-ket ulab, berilgan funksiyani realizatsiya qiladigan -sxemaga ega bo‘lamiz (18- shakl).

b) funksiyani realizatsiya qiladigan -sxema 19- shaklning a), b) va d) qismlarida ko‘rsatilgan. ■



Mustaqil ishlash uchun savollar

1. 
   Elementning yuqori va quyi indeksi deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   To‘g‘ri sxema nima?
   
3. 
   Qanday avtomatlar teskari bog‘lanishi bo‘lmagan avtomatlar deb ataladi?
   
4. 
   Xarakteristik funksiya nima?
   
5. 
   Funksional elementlar sistemasi qanday shartlarni qanoatlantirsa kuchsiz avtomatli to‘liq sistema deyiladi?
   
6. 
   Teskari bog‘lanishi bo‘lgan funksional elementlardan sxemalar yasashni bilasizmi?
   
7. 
   Chekli avtomat haqida qanday tushunchalarni bilasiz?
   
8. 
   Mili va Mur avtomatlari deganda nimani tushunasiz?
   
9. 
   Mili va Mur avtomatlari orasidagi munosabatlarni bilasizmi?
   
10. 
    Avtomat ishining kanonik tenglamasida ishtirok etuvchi funksiyalar nima deb ataladi?
    
11. 
    Initsial va noinitsial avtomatlar bir-biridan nima bilan farq qiladi?
    

1^ Mili (Mealy G.H.) – AQSh matematigi. Bu avtomatga Mili nomi berilishiga uning ushbu ilmiy ishi sababchi bo‘lgan: Mealy G.H. A Method to Synthesizing Sequential Circuits. Bell System Technical J, (1955). 1045-1079.

2^ Mur Eduard (Edward F. Moore, 1925-2003) – AQSh matematigi va informatigi.

3^ Bu tasdiqning isbotini A.A.Sholomovning (Шоломов Л.А. Основы теории дискретных логических и вычислительных устройств. М.: Наука. 1960.) kitobidan o‘rganishni tavsiya etamiz.