Мавзу: “Дарё гидроузеллар таркибидаги сув ўтказиш иншоотлари ва механик курилмалардан фойдаланиш” Режа


Download 1.01 Mb.
Pdf ko'rish
bet1/16
Sana13.02.2023
Hajmi1.01 Mb.
#1195594
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16
Bog'liq
4 -5 МАВЗУ (2)



Мавзу: “Дарё гидроузеллар таркибидаги сув ўтказиш 
иншоотлари ва механик курилмалардан 
фойдаланиш” 
Режа
1.Музлар пайдо этилишлари.
2.Муз тиқилишларии ва шовуш тиқилишлари билан
курашиш
.3. Қурилиши даврида сув ўтказувчи ораликлардан ва
ўзанлар сиқилган қисмлардан музни, шовушни ва
бошқа жисмларни ўтказилиши.
4. Пастки бьефдаги ювилишларни кузатиш.
5. Юқори тезликдаги оқимига эга бўлган гидротехник
иншоотларининг кузатилиши


Ҳаво ҳароратининг пасайиши билан дарёда музлар пайдо этилиши:
шовуш, тубидаги музлар, қирғоғидаги музлар ва сув юзида музлар
ўрнатилиши ва уларнинг турларини кузатиш мумкин. Уларнинг
хусусияти ҳавонинг, сувнинг ҳароратига, оқим тезлигига, оқим
чуқурлигига, дарё ўзанининг тузилиши шаклига ва унинг юзадаги
тўпланмалар маҳсулотлари турига боғлиқ. Шовуш – бу -0,2…-0,5ºС,
баъзан 0,1ºС сув ҳароратида пайдо бўладиган музнинг заррачалари.
Шовушнинг заррачалари игналар, мош ёки нўхат доналари,
пластиналари, муз парчалари ва ҳоказолар шаклида бўлиши
мумкин. Тубидаги музлар бу кўпинча йирик тош бўлаклари,
тошлар ва ҳоказолар билан қопланган сув манбалари тубида пайдо
бўладиган сув остидаги музлар. Қирғоғидаги музлар бу
мустаҳкамланиб туташган ҳолда қирғоқлар ёнидаги ҳаракатсиз
турадиган музлар. Сув юзида музлар ўрнатилиши (ледостав) бу
сув
манбалари
оқимида
ҳаракатсиз
музлар
қопламасини
ўрнатилиши ва уларнинг мавжуд бўлиб туриши.


Ўрта Осиё шароитларида оқимнинг 0,5…0,6 м/с тезлигида юпқа
яхлит муз қоплами пайдо бўлади. Сув тезлиги юқорироқ бўлганида
эса фақат қирғоғида музлар пайдо бўлади.
Масалан, Россиянинг марказий ҳудудларида муз қоплами 0,8...1
м/с дан, Россиянинг шимолий ҳудудларида эса 1...1,5 м/с дан кам
бўлган сув оқими тезлигида ҳосил бўлади.
Дарёлардаги музлаш ҳодисалари музлар тиқилиб қолиши ёки 
шовушлар тиқилиб қолишига сабабчи бўладилар. Музлар тиқилиб 
қолиши (затор) – бу дарё ўзанини тирик кўндаланг кесими юзасини 
қўшимча тўсилишига ва қоида бўйича тиқилиш жойида дарё сув 
сатҳини кўтарилишига олиб келадиган музнинг йиғилиши ва 
уйилишидир. Сузиб келувчи муз бўлаклари оқим билан оқизиб 
тўхтаб қолган муз бўлакларига қўшилади, ёки сувдан қалқиб муз 
устига уйилади, шу билан муз уюмларини «торосларни» ташқил 
этадилар. 


.

Download 1.01 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   16




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling