Mavzu Dasturiy ta’minot va uning rivojlanib borish tendentsiyalari Axborot tizimlari nuqtayi nazaridan dasturiy ta’minot

Dasturiy ta’minot 
Amaliy dasturiy
ta’minot 
Tizimli dasturiy
ta’minot 
Uskunaviy dasturiy
ta’minot 
Texnik xizmat
Dasturiy qobiqlar
Utilitalar
Operatsion tizim
Servis tizimi
Foydalanuvchi 
amaliy dasturi
Amaliy dasturlar 
paketi
Integrallashgan 
Umumiy 
yo‘naltirilgan 
Muammoga
yo‘naltirilgan 
Uslubiy 
yo‘naltirilgan 
Dasturlash tizimi 
Modellashtirish 
tizimi 
Uskunaviy muhit 

---

4.1. – rasm. Tizimli dasturiy ta’minot tushunchasi va ularning tasnifi 
Tizimli dasturiy ta’minot (TDT) quyidagilarni bajarishga qaratilgan: 

kompyuterning va kompyuterlar tarmog‘ining ishonchli va samarali 
ishlashini ta’minlash; 

kompyuter va kompyuterlar tarmog‘i apparat qismining ishini tashkil qilish 
va profilaktika ishlarini bajarish. 
Tizimli dasturiy ta’minot ikkita tarkibiy qismdan — asosiy (bazaviy) 
dasturiy ta’minot va yordamchi (xizmat ko‘rsatuvchi) dasturiy ta’minotdan 
iborat. Asosiy dasturiy ta’minot kompyuter bilan birgalikda yetkazib berilsa, xizmat 
ko‘rsatuvchi dasturiy ta’minot alohida, qo‘shimcha tarzda olinishi mumkin. 
Asosiy dasturiy ta’minot (base software) — bu, kompyuter ishini 
ta’minlovchi dasturlarining minimal to‘plamidan iborat. 
Ularga quyidagilar kiradi: 

operatsion tizim (OT); 

tarmoq operatsion tizimi. 

yordamchi(xizmat ko‘rsatuvchi) dasturiy ta’minotga asosiy dasturiy ta’minot 
imkoniyatlarini kengaytiruvchi va foydalanuvchining ish muhitini 
(interfeysni) qulayroq tashkil etuvchi dasturlar kiradi. Bular tashhis qiluvchi, 
kompyuterning 
ishchanligini 
oshiruvchi, 
antivirus, 
tarmoq 
ishini 
ta’minlovchi 
va 
boshqa 
dasturlardir. 

---

Shunday qilib, tizimli dasturiy ta’minotni sxematik ravishda quyidagicha 
tasvirlash mumkin.
Tizimli dasturiy ta’minot kompyuterda axborotni qayta ishlash jarayonini 
tashkil etadi va amaliy dasturlar uchun me’yordagi ish muhitini ta’minlaydi.
Tizimli dastur ta’minoti o‘z ichiga quyidagilarni oladi: 
1. Operatsion tizimlar 
 Bir vazifali, bir paytda yagona foydalanuvchiga mo‘ljallangan 
 Ko‘p vazifali, bir paytda ko‘p foydalanuvchiga mo‘ljallangan 
 Tarmoqli 
2. Servis dasturlar 
 Qobiqlar 
 Utilitalar 
 Antivirus vositalar 
 Arxivatorlar 
3. Dasturlash tillari translyatorlari
 Translyator-kompilyatorlar 
 Translyator-interpritatorlar 
 Assemblerlar 
4. Texnik xizmat ko‘rsatish dasturlari 
 Test dasturlari 
 Maxsus nazorat dasturlari