Mavzu: Diqqat haqida umumiy tushuncha. Diqqat turlari Reja: Kirish

Diqqatning taqsimlanishi. Odamning diqqati ayni bir vaqt- da faqat bitta narsagagina emas, balki ikkita yoki uchta narsaga birdaniga qaratilishi mumkin. Demak, diqqatning taqsimlanishi deganda biz ayni bir vaqtda diqqatimizning ikki yoki uch narsa- ga qaratilishini tushunamiz. Buning aksicha, agar diqqatimiz ay- ni bir vaqtda bir necha narsaga qaratilgan bo‘lsa, bu taqsimlangan diqqat deb yuritiladi. Diqqatning ayni bir chog‘da ikki yoki uch narsaga qaratilishi, ya’ni bir necha narsalarga bo‘linishi amaliy ji­hatdan mumkin emas. SHuning uchun diqqatning bo‘linishi, ya’ni ayni bir vaqtda ikki yoki uch narsaga birdaniga qaratilishi o‘z mo- hiyati jihatidan diqqatning bir narsadan boshqa bir narsaga niho- yatda tezlik bilan ko‘chishidan iboratdir. Diqqatning bo‘linishi ta- lab qilingan paytda diqqatimiz bir narsadan ikkinchi narsaga shu qadar tezlik bilan ko‘chadiki, buni biz payqay olmaymiz. Natijada diqqatimiz ayni bir vaqtning o‘zida bir necha narsalarga birdaniga qaratilayotgandek, ya’ni taqsimlanayotgandek bo‘lib ko‘rinadi.
Diqqatning bu xususiyati hayotda juda katta ahamiyatga ega. Hozirgi zamon kompyuterlashtirilgan texnika davri diqqatning taqsimlash xususiyatini talab qiladi. Bu xususiyat barcha ilmiy xodimlar hamda pedagoglar uchun ham juda zarurdir.
Masalan, tarbiyachi bolalar bilan biror mashg‘ulot yoki suh­bat o‘tkazayotgan paytda diqqatini bir qancha narsalarga, ya’ni bolalarning quloq solib o‘tirishlariga, o‘zi bayon qilayotgan fikri- ga qarata olishi lozim. Ana shundagina tarbiyachi suhbat yoki mashg‘ulot paytida guruhni boshqara oladi.
Diqqatning to‘planishi. Agar diqqatimiz faqat bitta narsa­ga qaratilgan bo‘lsa, ya’ni diqqatimiz faqat bitta narsa ustida to‘plangan bo‘ladi, buni konsentratsiyalashgan (to‘plangan) diqqat deb yuritiladi.
Diqqatning ana shu yuqorida ko‘rib o‘tgan asosiy xususiyat- lari odamning barcha faoliyatlari uchun juda zarur xususiyatdir.
Diqqatning ana shu xususiyatlari tufayli odam atrofidagi muhitga, undagi turli-tuman o‘zgarishlarga tez moslasha oladi. Diqqatning bu asosiy xususiyatlari odamga tug‘ma ravishda, ya’ni irsiy yo‘l bilan berilmaydi. Bu xususiyatlar odamning yoshlik chog‘idan boshlab turli faoliyatlar — o‘yin, o‘qish va mehnat faoliyatlari jarayonida tarkib topib boradi. Ana shuni nazarda tutib tarbi- yachilar turli-tuman mashg‘ulot va o‘yin jarayonlarida bolalar diqqatini har tomonlama hamda sistemali ravishda rivojlantirib borishlari kerak.