Mavzu: Fonetik hodisalar. So‘zlarda tovush ortishi Darsn ing maqsadi: a ta’limiy maqsadi

Munosabat bildiring.
1. Mashhur tabib bobomiz Ibn Sino haqida nimalarni bilasiz?
2. Inson tanasida yurak faoliyatining o‘rni qanchalik deb o‘ylaysiz?
3. Siz qaysi sohada kashfi yot qilishni xohlar edingiz?
Matnda uchragan quyidagi so‘zlar sinf doskasiga va o‘quvchilarning lug‘at 
daftarlariga yozdiriladi.
Preparat – dori-darmon; 
Kardiolog – yurak shifokori; 
Xuruj – kasallikning kuchayishi; 
Malham – davo bo‘ladigan narsa; 
Muqoyasa – qiyoslash, solishtirish. 
 
 
 

 
 
Tovush 
ortishi 
Tovush
tushishi 
Tovush 
almashishi
hi 
TOVUSH O‘ZGARISHI HOLATLARI 
Qo‘shimcha nazariy ma’lumot: Tovush o‘zgarishlari asosan asosga 
qo‘shimcha qo‘shilganda sodir bo‘ladi. So‘zning asos holatidagi tovush 
o‘zgarishlari yozuvda aks etmaydi. Masalan, odop(odob), qars(qarz); 
o‘yin+a=o‘yna, his+i=hissi, qaymoq+i=qaymog‘i kabi.

---

78-mashq. Qo‘yilgan muammo: Bu mashq “ Bilag‘on o‘quvchilar” o‘yini orqali 
sinf doskasida bajariladi. Matndagi ajratib ko‘rsatilgan so‘zlardagi tovush 
o‘zgarishlarini ikki ustunga( faqat talaffuzdagi va yozuvdagi) ajratib yozadilar.
Yechim: Yozuvda Faqat talaffuzda o‘rni (o‘rin+i) angla (ong+la) sana 
(son+a) shunday (shu+n+day) tirikligi (tiriklik+i) o‘rni (o‘rin+i) yasha 
(yosh+a) ata ( ot+a) organism (arganizm) – almashish mumkin (mumkun) – 
almashish. 
79-mashq. Qo‘yilgan muammo: Bu mashqni ham doskada bajargan ma’qul. 
“Tingla va angla” o‘yini orqali o‘quvchilar tomonidan jadvalga joylanadi. So‘zlar
o‘qituvchi tomonidan aytib berib turilsa, o‘quvchi ikki karra o‘tlashga majbur
bo‘ladi. 
Lug‘at:
preparat – dori-darmon; 
kardiolog – yurak shifokori; 
xuruj – hujum, hamla; 
malham – davo bo‘ladigan narsa; 
muqoyasa – qiyoslash, solishtirish