- Реал суюқликлар ҳаракатланганда уларнинг гидравлик қаршиликлар ҳисоби гидродинамиканинг асосий масалаларидан бири ҳисобланади. Напорнинг йўқотилиши hй ёки босимнинг йўқотилиши Рй ни аниқлашда энергияни сарфини ҳисоби ва суюқликларнинг аралашишига боғлиқ бўлади. Напорнинг йўқотилиши деганда умумий ҳолда ишқаланиш ва механик қаршилик йиғиндиси тушунилади.
Ишқаланиш қаршилиги - бу реал суюқликлар трубанинг узунлиги бўйлаб ҳаракат қилганда содир бўлади. Бу катталикларга суюқликларнинг ҳаракат режими, гидродинамик шароитлар, энергиянинг йўқотилиши, суюқликлар ҳаракати киради. Ички ишқаланиш кучининг катталиги суюқлик оқимининг режими (ламинар, турбулент, турбулентлик даражаси)га боғлиқ. - Ишқаланиш қаршилиги - бу реал суюқликлар трубанинг узунлиги бўйлаб ҳаракат қилганда содир бўлади. Бу катталикларга суюқликларнинг ҳаракат режими, гидродинамик шароитлар, энергиянинг йўқотилиши, суюқликлар ҳаракати киради. Ички ишқаланиш кучининг катталиги суюқлик оқимининг режими (ламинар, турбулент, турбулентлик даражаси)га боғлиқ.
- Маҳаллий қаршилик - оқим тезлигини йўналиши ўзгарганда ҳосил бўлади. Бунга қўйидагилар: трубага кириш ва чиқиш, кескин ва аста-секин торайган ва кенгайган қисмлар, тирсаклар, жўмрак, ёпувчи ва ростловчи ускуна (вентил, задвижка, тиқинли кран) ва бошқалар киради (3.1-расм).
- 3.3- расм. Маҳаллий қаршиликлар
- а - трубанннг бирдан кенгайиши; б - трубанннг бирдан торайиши; в - трубанинг текис бурчак остида тўғри бурилиши; г - тўғри бурчак остида трубанинг бирдан бурилиши; д - тиқинли кран; е - стандарт вентиль; ж - тўғри вентиль (эгилган шпиндель билан).
- Суюқлик оқимининг ҳаракат йўналиши ва тезлиги ўзгарганда у маҳаллий қаршиликларга дуч келади. Трубадаги вентиллар, тирсак, жумрак, торайган ҳамда кенгайган қисмлар ва ҳар хил тўсиқлар маҳаллий қаршилик дейилади. Труба ва каналларда ички ишқаланиш ва маҳаллий қаршилик учун йўқотилган босим Дарси-Вейсбах тенгламаси орқали аниқланади:
- бу ерда - ички ишқаланиш коэффициенти; л - труба узунлиги, м; - оқимнинг ўртача тезлиги, м/с; dэ - трубанинг эквивалент диаметри, м; - суюқликнинг зичлиги, кг / м3.
- Тўғри ва силлиқ трубаларда суюқлик оқими ламинар ҳаракатда бўлса, ишқаланиш коэффициенти трубанинг ғадир-будурлигига боғлиқ бўлмайди ва қуйидаги тенглик орқали аниқланади:
- бу ерда А - труба шаклини хисобга олувчи коэффициент: думалоқ трубалар учун А = 64, квадрат шаклдаги каналлар учун А = 57;
- Rе - Рейнольдс мезони.
Do'stlaringiz bilan baham: |
