Mavzu: Iqtisodiy tahlilda dasturiy ta’minot va axborot texnologiyalaring qo’llanilishi. Reja: Kirish Asosiy qism

"INEK-Analyst" dasturi va imkonyatlari.

Bugungi kundа ахbоrоtlаrni kоmpyutеr dаsturlаri аsоsidа tаhlil etish qаtоr dаsturiy tа’minоtlаri yarаtilgаnligi vа ulаrning yangi mоdеllаri yarаtilаyotgаnligini tа’kidlаsh jоish. Аmаliyotdа kеng qo’llаnilаyotgаn dаsturiy tа’minоtlаrgа quyidаgilаrni kiritish mumkin:
Umumiy mоliyaviy hоlаt vа mоliyaviy hоlаtni bаshоrаtlаsh yuzаsidаn dаsturiy tа’minоtlаr ichidа eng оmmаlаshgаn shаkllаri sifаtidа Rоssiyaning “Inek”, “Intеlеkt-sеrvis”, “Prо-invеst IT” kоmpаniyalаri tоmоnidаn tuzib chiqilgаn dаsturiy tа’minоtlаr аsоsiy o’rinni egаllаydi. Ushbu dаsturiy tа’minоtlаr nаfаqаt аnаlitik ishlаsh jаrаyoni bаlki, biznеs rеjаlаrni tuzish, invеstitsiоn lоyihаlаrni аnаlitik bаhоlаsh imkоnini hаm bеrаdi. Bоshlаng’ich jаrаyon ko’prоq mа’lumоtlаrni аnаlitik ishlаshgа qаrаtilgаn bo’lgаn bo’lsа хоzirgi hоlаti ko’prоq prоgnоzlаshgа hаm imkоn bеrmоqdа.
Mоliyaviy hisоbоt mа’lumоtlаrni tаhlil etishdа, koeffitsientlаrdаn fоydаlаnish vа kоrхоnаning mоliyaviy iqtisоdiy rеytingini аniqlаshning sistеmаlаshtirilgаn himоyalаngаn dаsturiy tа’minоtilаrigа o’tilishi bilаn аnаlitik ishlаr sаmаrаdоrligini yuksаk dаrаjаgа chiqqаnligini ko’rish mumkin.
Hоzirgi kundа оmmаlаshgаn dаsturiy tа’minоtlаr qаtоrigа yuqоridа tаrkiblаngаn litsеnziоn dаsturiy tа’minоtlаri sаnаlgаn “Аnаlitik”, “Finаnsоviy аnаliz”, “Inek-АFSP”, “Inek-АDP”, “Inek-Аnаlitik”, “Audit Expert” dаsturiy tа’minоtlаrini kiritish mumkin. Iqtisodiy tаhlilidа ахbоrоtlаrni dаsturiy tа’minоtidаn fоydаlаnishning sхеmаtik kеtmа kеtligi quyidаgi tаrkibdа аmаlgа оshirilаdi.
Mа’lumоtlаrni kiritish:

• 
  Buхgаltеriya hisоbоt mа’lumоtlаrini kiritish;
  
• 
  Mоliyaviy hisоbоtgа kirmаydigаn qo’shimchа mа’lumоtlаrni kiritish;
  
• 
  Buхgаltеriya bаlаnsi аktiv vа pаssiv mоddаlаrini kоrrеktirоvkаlаsh (bаhоlаsh);
  
• 
  Buхgаltеriya bаlаnsini xаlqаrо stаndаrtlаr tаlаblаri аsоsidаgi аnailitik jаdvаllаrini tuzish;
  
• 
  Mоliyaviy koeffitsientlаrni hisоb-kitоb qilish;
  
• 
  Аniqlаngаn mоliyaviy kоeffitsiеntlаr оrqаli chizmа vа diаgrаmmаlаrni tаyyorlаsh;
  
• 
  Оlingаn nаtijаlаr аsоsidа хulоsаlаr tаyyorlаsh.
  

Mа’lumоtlаrni аnаlitik qаytа ishlаshning gаldаgi vаzifаlаri qаtоrigа ulаrning o’zbеk tilidаgi dаsturiy tа’minоtlаrini shаkllаntirish vа аmаliyotgа jоriy etish, dаsturiy tа’minоtdа ko’prоq prоgnоz аsоsdа аniq yеchimlаrgа chiqish imkоnini bеruvchi dаsturiy tа’minоtlаrni ishlаb chiqish, milliy hisоbchilik vа хаlqаrо nоrmаlаrgа mоs ishlаnmаlаrni tuzib chiqish vаzifаlаri turmоqdа. Аlbаttа bu bоrаdа оlib bоrilаyotgаn ishlаr ko’lаmini jоnlаntirish mаqsаdidа оlimlаr vа аmаliyotchilаr o’rtаsidа kоnkurslаr o’tkаzishni yo’lgа qo’yish vа ulаrni rаgbаtlаntirishning аniq shаklаrigа o’tish lоzim.
Informatsion texnologiyalarga asoslangan boshqaruv tizimida iqtisodiy tahlil qilish tizimining sifat jihatdan tinimsiz takomillashtirib borish ham ustuvor ahamiyatga ega yo’nalish bo’lib, bu bilan uning tobora samarali ishlash ta’minlanadi.
Agar informatsion texnologiyalarga asoslangan boshqaruv tizimining rivojlanishi ikkinchi yo’ nalishdan borsa, u holda boshqaruvchi tizim (KIT) o’ z mohiyatini saqlab qolgan holda o’ zgaradi.
Ayni davrda informatsion texnologiyalarga asoslangan boshqaruv tizimining tarkibida texnologik jarayonlarni informatsion texnologiyalarga asoslangan boshqaruv tizimi (TJITABT) shaklining qo’llanilishi ko’proq samara bermoqda. Biroq bu xo’jalik faoliyatini boshqarishning informatsion texnologiyalarga asoslanishining bir tomoni bo’lib, unda yangitdan yaratilayotgan iste’mol qiymatini tabiiy buyumlashgan jihatini ifodalaydi. Lekin, mazkur jarayon aniq mahsulot qiymatining shakllanishi bilan chambarchas bog’lanlangan va barcha sarflar xarajat ko’rinishida hisobga olinadi. Shuning uchun informatsion texnologiyalarga asoslangan boshqaruv tizimini takomillashtirishning navbatdagi bosqichi TJITABT ni xo’jalik jarayonining iqtisodiy tarkibiy qismi deb qaralib, butun boshqaruv obyektini muhim elementi tarzida faoliyati ta’minlanadi.
Boshqaruv samaradorligiga ko’p jihatdan ijtimoiy masalalar ham jiddiy ta’sir ko’rsatadi. Shu sababli mazkur obyektning ham informatsion texnologiyalarga asoslangan boshqaruv tizimiga kiritish muhim ahamiyatga egadir. Bu bilan korxonani ijtimoiy-iqtisodiy masalalari o’rganib boriladi.
TJITABT bilan iqtisodiy, ijtimoiy va boshqarish kichik tizimlarini birlashtirilishi avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimida xo’jalik faoliyatini rejalashtirish, hisob, tahlil, tartibga solish va ularning boshqaruv funksiyalari bilan birgalikda rivojlanishining istiqbolli yo’nalishi hisoblanadi.
Moliyaviy menejmentning axborot bazasini tahliliy ta’minlash uchun kompyuter texnologiyalari Korxonaning moliyaviy hisobotlari asosida tahlil o’tkazish har kuni katta hajmdagi dastlabki ma’lumotlarni tizimlashtirishni va moliyaviy ma’lumotlarni qayta ishlashning statistik usullaridan doimiy foydalanishni talab qiladi, bu moliyaviy hisobotning asosiy ko’rsatkichlarini olish va tahlil qilish imkoniyati bilan ta’minlanadi. kompyuter texnologiyasidan foydalanish. Tahlil qilish uchun kompyuter dasturlaridan foydalanish, Alternativ moliya Alt-Finance dasturiy mahsuloti korxona faoliyatini har tomonlama baholash, uni rivojlantirishning asosiy tendentsiyalarini aniqlash, rejalashtirish va prognozlashning asosiy standartlarini hisoblash, korxonaning kreditga layoqatliligini baholash uchun mo’ljallangan. Batafsil moliyaviy tahlilni o’tkazish va olingan natijalarni boshqaruv talqini rivojlanishning eng yaxshi yo’lini topishga imkon beradi, Dasturning moliyaviy tahlili biznesni baholash linec Tahlilchi Audit mutaxassisi lAlt-Finance Excel moliyaviy tahlili lMoliyaviy tahlil Biznesni baholash 1C dan eksport qilish qobiliyati Grafik va diagrammalarni qurish qobiliyati Moliyaviy nisbatlarni hisoblash Integral usullardan foydalanish qobiliyati Kompyuterda Microsoft Office talabi O’zingizni yaratish imkoniyati topilmalar Bugungi kunda moliyaviy tahlillarni o’tkazish va hatto prognozni amalga oshirish imkonini beruvchi ko’plab kompyuter dasturlari mavjud; kompaniyaning yumshoq oqimlari. Ular orasida INEK-Analyst va Audit Expert dasturi bor. Quyidagilar 1C buxgalteriya dasturlaridan ma’lumotlarni eksport qilish imkoniyatiga ega emas: Tashqi muhitni tahlil qilish quyidagi parametrlar bo’yicha amalga oshirish: tovarlar va xizmatlar, ko’chmas mulk, qimmatli qog’ozlar uchun jarimalarni o’rganish; bank kreditlari va depozitlari bo’yicha soliq stavkalari va foiz stavkalari; raqobatchilarning faoliyatini baholash va hokazo.Tahlil natijalariga ko’ra muqobil variantlar aniqlanadi, ular baholanadi va yakuniy boshqaruv qarorlari qabul qilinadi. Moliyaviy tuzilmadagi asosiy o’rinlar korxonada ishlab chiqarilgan akvvlarni boshqarish aylanma mablag’larni boshqarish korxonani umumiy boshqarishning ajralmas qismidir. Korxonani boshqarishning asosiy maqsadi korxonaning moliyaviy holatini yaxshilash (foydani maksimal darajada oshirish va kompaniya qiymatini oshirish). Aylanma mablag’larni boshqarishda ham xuddi shunday maqsad ko’zlangan. Korxonada aylanma mablag’larni boshqarish uchun maxsus guruh tuzilishi kerak, Biznesni baholashga qiyosiy yondashuv Bu usul almashtirish printsipiga asoslanadi: agar uning qiymati bozorda bir xil foydalilik bilan o’xshash mulkni sotib olish narxidan oshsa, xaridor mulkni sotib olmaydi. Qiyosiy yondashuv asosan savdo operatsiyalarining etarli ma’lumotlar bazasi mavjud bo’lganda qo’llaniladi. Qiyosiy yondashuvning asosiy afzalliklari Baholovchi asosiy e’tiborni haqiqiy narxlarga qaratadi. Tashkiliy va boshqaruv innovatsiyalari Bozor iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda tadbirkorlikni klassik yoki innovatsion modelga mansublik nuqtai nazaridan ko’rib chiqish odat tusiga kiradi. Klassik model ishlab chiqarish resurslaridan tejamkor va samarali foydalanish asosida ishlab chiqarishni boshqarishni o’z zimmasiga oladigan an’anaviy, konservativ tadbirkorlikni tavsiflaydi. Innovatsion model turlarni hisobga oladi. iqtisodiy xavfsizlik O’tgan asrning 90-yillari Rossiya iqtisodiyotidagi kuch usullari iqtisodiy hayotning doimiy va zarur elementiga aylanganligini ko’rsatdi. O’tgan o’n besh yil ichida davlat va nodavlat huquqni muhofaza qiluvchi professional organlar shakllantirildi va faol rivojlanishda davom etmoqda. Ular biznesdagi o’z joylarini faol ravishda qidirmoqdalar, bu esa bu boradagi harakatlarning yorqin dalilidir INEC-ANALYTIC barcha turdagi korxonalar va tashkilotlarning moliyaviy-xo’jalik faoliyatini kengaytirilgan tahlil qilish uchun mo’ljallangan va qo’shimcha ravishda korxonalar faoliyatini rejalashtirish bo’yicha barcha ishlarni bajarishga imkon beradi (biznes-reja, tashqi boshqaruv rejasi, biznes faoliyatini baholash). investitsiya loyihalarining iqtisodiy samaradorligi, kreditning texnik-iqtisodiy asoslanishi).
INEK-ANALYTIC ning funksionalligi INEK-Analyst dasturiy ta’minot to’plami INEK-AFSP va INEK-ADP dasturlari imkoniyatlarini to’liq o’z ichiga oladi. Ish natijasida dastur korxonaning hozirgi holatini har tomonlama moliyaviy-iqtisodiy tahlil qiladi, lekin ayni paytda etakchi Rossiya va xalqaro moliya tashkilotlari talablariga javob beradigan yuqori sifatli biznes-rejani ishlab chiqishga imkon beradi. Moliyaviy va iqtisodiy tahlil “INEK-Analytic” dasturiy majmuasining taklif etilayotgan versiyasidan foydalanish korxonaning moliyaviy-xo’jalik faoliyatini bir necha davrlar bo’yicha dinamikada har tomonlama tahlil qilish imkonini beradi: Analitik balansning passiv va aktivlarini gorizontal va vertikal tahlil qilish Foyda va zarar nisbati (moliyaviy natijalar) Pul mablag’larining kirib kelishi va chiqishi ko’rsatkichlari Ishlash ko’rsatkichlari To’lov qobiliyati ko’rsatkichlari Moliyaviy barqarorlik ko’rsatkichlari Korxonaning bozor bahosi ko’rsatkichlari Mahsulotlar, xizmatlar, tovarlar va asosiy turdagi moddiy resurslar va xarajatlar narxlarining o’zgarish tezligini taqqoslash Har bir turdagi mahsulot, mahsulot ishlab chiqarish va sotish samaradorligini tahlil qilish (iqtisodiy tahlil) Xarajatlar tarkibi dinamikasi, daromadlar, taqsimlash xarajatlari; ombordagi mahsulotlar, resurslar va tovarlar harakati Ishlab chiqarilgan mahsulot birligining tannarx tarkibini tahlil qilish Mahsulot birligi uchun xarajatlar tahlili Mablag’larning kelib tushishi va sarflanishi Zararsizlik nuqtasi va korxonaning moliyaviy mustahkamligi chegarasi Foyda dinamikasining omilli tahlili Korxonaning ma’muriy va boshqaruv xodimlarining ish samaradorligi va xodimlarning mehnat unumdorligi dinamikasi Moddiy va xom ashyo, yoqilg’i-energetika resurslaridan foydalanish samaradorligi rubl uchun sotish hajmi, har bir xodimga to’g’ri keladigan daromad va foyda. Tijorat marjasi va ish haqining daromaddagi ulushi Bilvosita xarajatlarni to’g’ridan-to’g’ri mehnat xarajatlariga, to’g’ridan-to’g’ri moddiy xarajatlarga, barcha to’g’ridan-to’g’ri xarajatlarga, sotishdan tushgan daromadlarga yoki mahsulot hajmiga mutanosib ravishda taqsimlash Tanlangan ko’rsatkichlar asosida korxonaning moliyaviy holatini har tomonlama baholash uni to’rt guruhdan biriga ajratish bilan hisoblanadi (birinchisi - keyingi rivojlanish uchun ajoyib imkoniyatlarga ega bo’lgan yuqori rentabellikdagi korxonalar; ikkinchisi - qoniqarli rentabellik darajasiga ega bo’lgan korxonalar. Uchinchisi - moliyaviy barqarorlik yoqasida turgan korxonalar, to’rtinchisi - chuqur inqirozdagi korxonalar. Korxonalar samaradorligini baholashda korxona tomonidan erishilgan moliyaviy ko’rsatkichlarni sanoat standarti (tavsiya etilgan) qiymatlari bilan solishtirish mumkin, ya’ni. davom etayotgan taqqoslash. Ushbu maqsadga erishish uchun "INEK-Analyst" dasturi turli faoliyat turlari uchun tuzilgan o’rtacha sanoat ko’rsatkichlarini (tavsiya etilgan ko’rsatkichlar) hisoblashni o’z ichiga oladi. "INEK-Analyst" dasturiy majmuasi turli darajadagi (federal, mintaqaviy, shahar) byudjetlarni to’ldirishda kompaniya faoliyati natijalarini baholash imkonini beradi. Dasturiy mahsulot sizga moliyaviy tahlilning o’z usullarini yaratishga imkon beradi, ularda qo’llaniladigan ko’rsatkichlarni hisoblash algoritmlarini tavsiflaydi. O’z tahlil usullarini yaratishda foydalanuvchiga dastlabki va analitik ma’lumotlardan foydalanish imkoniyati beriladi: balans (1-shakl), daromadlar to’g’risidagi hisobot (shakl 2), balans va hisobot bo’yicha qo’shimcha ma’lumotlar, analitik balans va hisobot; isloh qilingan balanslar, pul oqimlari fondlari. O’z tahlil usullarini yaratishda siz dasturchi bo’lishingiz shart emas, chunki foydalanuvchiga ko’rsatkichlarni hisoblash uchun formulalarni tanlashning juda qulay mexanizmi, ularni so’z bilan ko’rish va yaratilgan ko’rsatkichlar bo’yicha o’z sharhlarini shakllantirish imkoniyati mavjud. Dastur boshqaruv qarorlari samaradorligini baholash mezoni sifatida foydalaniladigan EVA indikatorini hisoblab chiqadi. Dasturiy ta’minot to’plamining ushbu bloki bilan ishlashda quyidagilar mumkin: hisoblangan analitik jadvallar va grafiklar (INEC Metodology) asosida batafsil moliyaviy-iqtisodiy tahlilni amalga oshirish; har qanday dastlabki ma’lumotlar asosida moliyaviy-iqtisodiy tahlilning o’z usullarini ishlab chiqish; avtomatik ravishda tayyorlangan 15-16 betlik matnni o’rganish vaziyatning sabablari tahlili va ish faoliyatini yaxshilash bo’yicha tavsiyalar bilan xulosa (INEC metodologiyasi); tashkilotning moliyaviy-iqtisodiy holati to’g’risida avtomatik ravishda yaratilgan istalgan miqdordagi matnli hisobotlarni o’rnatish va undan keyin foydalanish; korxona rahbariyatiga korxonaning moliyaviy holati to’g’risida avtomatik ravishda tayyorlangan qisqacha ma’lumotni taqdim etish


Xulosa
Globallashuv jarayonida axborot texnologiyalari zamonaviy jamiyat kundalik hayotining ajralmas qismiga aylandi. Bugungi kunda axborot texnologiyalari ishlab chiqarishning eng muhim omillaridan biri boʻlib, u ilmiy sohada ham oʻzgarishga sabab boʻlib asosiy obyekti turli iqtisodiy jarayonlarni axborot-texnologik ta’minlash boʻlgan yangi tushuncha – “raqamli iqtisodiyot”ni shakllantirdi. Raqamli iqtisodiyotning asosiy xususiyatlaridan biri bu texnologiyalarning bir tarmoqdan boshqasiga konvergensiyasi va raqamli iqtisodiyotda hamda uning sanoatdan oʻzgartirilayotgan qismida ham buzgʻunchi, ham birlashtiruvchi texnologiyalarning tendensiyalari uning intellektual harakatchanlik bilan aloqasi va innovatsiyalar bilan aloqasidir Shunday ekan bugungi tobora rivojlanib borayotgan raqamli iqtisodiyot sharoitida biznes jarayonlarini samarali yo’lga qo’yish, bozorda erkin raqobat qila olish hamda eng asosiysi sarf-xarajatlarni kamaytirish orqali iqtisodiy yuksalishga erishishda zamonaviy axborot texnologiyalarni qo’llamasdan amalga oshirishning imkoni yo’q. Shu sababli mazkur yo’nalishda tahlillar hamda tadqiqotlar olib borish muhim ahamiyat kasb etadi. Axborot texnologiyalari tizimida ishlash real aktivlarni raqamlashtirishni oʻz ichiga oladi. Bu shuni anglatadiki, har bir aktiv buxgalteriya hisobining ikkilik shakliga ega: birinchidan, u real aktiv sifatida mavjud boʻlib, undan toʻgʻri foydalanish real bozorda muayyan operatsiyalar orqali daromad olish imkonini beradi; ikkinchidan, u elektron yozuv koʻrinishida mavjud boʻlib, uning yordamida siz operatsiyalarni amalga oshirishingiz va daromad olishingiz mumkin. Axborot texnologiyalarining shubhasiz afzalligi shundaki, ular u yoki bu zarur ma’lumotlarga tezkor kirishni ta’minlaydi, turli parametrlar boʻyicha ma’lumotlarni qidirishga imkon beradi. Shu bilan birga, juda koʻp sonli foydalanuvchilar bir vaqtning oʻzida ma’lumotlardan foydalanishlari mumkin. Shunday qilib, xulosa qilishimiz mumkinki, raqamli iqtisodiyot iqtisodiy jarayonlarning rivojlanishida yangi bosqichni ifodalaydi, uning asosini esa moddiy va raqamli obyektlarning birligi tashkil etadi.