Mavzu: jismoniy tarbiya bo’yicha sport ishlarini tashkil etish uslubiyati kirish

DEMOKRATIK P R I N S I P . Jismoniy madaniyat va sport harakatini boshqarishda ommaning qiziqishi, talabi va e ’tiq o d in i e ’tiborga olish uchun demokratiyaga to'la amal qilinadi. Rahbar kadrlarni saylasli, ular omnia o'rtasida vaqti-vaqti bilan hisobot berib turishi, quyi tashkilotlar yuqori tashkilotlar oldida bo'ysunislii, ozchilik ko'pchilikka bo'ysunishi, qattiq intizom saqlanislii lozi. Bu esa demokratiyaning odilona ish uslubidir.
ILMIYLIK P R I N S I P I . Fan bilan amaliy ishlarning hamkorligi bu printsipni taqozo etadi. Respublikada bu sohada ko'pgina ilmiy markazlar, shu jumladan jismoniy tarbiya va sport yo'nalishida ham anchagina idoralar, muassasalar bor. Ular jismoniy madaniyat, sport xalq milliy o'yinlari va sayohatni rivojlantirish, unga rahbarlik qilish shakl va usullarini ko'rsatib turadi, tajribada sinalgan ilg'or yutuqlarga tayaniladi. Sport tashkilotlari bunga amal qilishlari lozim bo'ladi.
HAQ OON IYLIK P R I N S I P I . Bu jismoniy madaniyat va sportni rivojlantirish, hisobga olish va nazorat qilish, u mu in an barcha boshqarish faoliyatlarida qo'llaniladigan muhim jarayonlardan biri hisoblanadi. 5. Jismoniy madaniyat va sport harakatida ijtimoiy hamdo'stlik, qonunchilik, kompleks va uzviylik, foydalilik, optiniallik, asosiy tarmoqlilik, nazoratning uzviyligi, stimul, davat va jamoatcliilik n ing b ir-b irig a bog'liqliligi, ommaviy jismoniy madaniyat va sport bilan sport mahoratini oshirishning, boshqarish bilan tarbiyaning birdamligi, lerritorial-tarmoq printsiplari mavjuddir. Janiiyatning ijtimoiy taraqqiyotida umumxalq jismoniy madaniyatni boshqarish nazariyalari vujudga kelgan.
Ular asosan quyidagilardan iborat: - Jismoniy m adaniyat - Sport - Jismoniy madaniyat harakati - Ilmiy boshqarish - Boshqarish tizimi - Jismoniy tarbiya —sog'lomlashtirish ishlari - Sport m usobaqalari ta r tib i - Xalq milliy o'yinlari. Bu ²tushunchalar asosan jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi fanida batafsil berilgan.
Shundan bo'lsada ularga qisqa tushunchalar berilgan. Jismoniy madaniyat tushunchasi ko'proq jismoniy rivojlanish ma'nosini beradi. Lekin nazariyotchilar, mutaxassislar jismoniy madaniyatni ijtimoiy madaniyatning bir qismi deb talqin qilishmoqda. Uinuman olganda, jamiyat taraqqiyotida, uning yashash mehnat qilish jarayonida jismoniy madaniyat ehtiyojga aylanayotgan muhim jarayonlardan biridir.
Shu sababdan alioli o'rtasida jismoniy tarbiya ishlarini to'g'ri, mazmunli va qiziqarli darajada tashkil qilish, boshqarish muhim ahamiyatga ega bo'lgan faoliyatdir. S p o rt —muayyan vazifalar va m a q sa d la r yo'lida jismoniy mashqlarni bajarish, mahorat orttirish, organiziiining funktsional imkoniyatlarini ishga solgan holda yuqori natijalarga erishish demakdir. Bu soha ham maxsus tashkiliy va boshqaruvchilik jarayonlarini talab etuvchi muayyan va zarur faoliyatdir.
Ijtimoiy sharoitda fan yutuqlari, yangi texnika bilan bog'lanmagan soha yo'q, jismoniy tarbiya va sport sohasida ham barcha ishlarni ilmiy asosda va yangi texnik vositalar yordamida boshqarish talab etiladi. Sport musobaqalarida tablolarning ishlatilishi, elektron mashinalarning hakamlik qilislii, vaqti, shuningdek ilmiy tadqiqot ishlarining amalda qo'llanilishi, rahbarlik ishlarida e'tiborga olib borilishi buning guvohidir.
O'zbekistonda boshqarishiiing maxsus tizimlari (davlat, kasaba uyushmalari, shirkat va boshqa tashkilotlar) ishlab chiqilgan va amalda sinovdan o'tgan. Ishchilar, mehnatkashlar, ziyolilar va boshqa ijtimoiy guruharning bo'sli vaqtlari ko'payganligi, turmush sliaroitilling tobora yaxshilanib borishi, sport bazalarining kengayishi, juda ko'p kishilarning o'z sog'lig'i uchun tushungan holda shug'ullanishga qiziqishning ortishi natijasida jismoniy madaniyat h a ra k a tid a yangi oqim vujudga keladi. Ya’ni turar joylarda, sliahar atrofida, davlat va jamoa xo'jaliklari va boshqa tashkilotlarda juda ko'p sport komplekslari, sog'lomlashtirish markazlari qurilib, unda ixtiyoriy ravishda kishilar shug'ullanmoqda. Bu jarayonni o'z holicha qo'yib bo'lmaydi.
Uni tashkil qilish, boshqarish, tegishli mutaxassis kadrlar bilan ta'minlash zarur. Keyingi yillarda faqat viloyatlar, tumanlar miqyosida emas, balki quyi jismoniy tarbiya jamoalarida ham sport musobaqalarining turlari ko'payib bormoqda. Ularni o'tkazisli tartiblarini ishlab chiqish, boshqarish zaruriyati tug'ilmoqda. Shu sababdan musobaqalar o'tkazishni bir tartibga solish zarur. Yuqorida qayd qilingan jarayonlar jismoniy tarbiya va sport harakatini boshqarish usuli 16 hisoblanadi, ya'ni ma'luni funktsiyalarni amalga oshirish yo'llari, usullari, munosabatlari deyiladi.
Jismoniy madaniyat va sport harakatini boshqarishiiing muhim usullaridan iqlisodiy tashkilotchilik, ahloqiy-psixologik usullar va o'zaro musobaqalar o'tkazish usullari hisoblanadi. Hozirgi muhit sharoitda jismoniy tarbiya va sport harakati qonuniy boshqaruvchilik organlardan biriga aylanib qolishi muqarrar haqiqatdir. Chunki aholining jismoniy tarbiya va sport bilan muntazam shug'ullanib o'z sog'liqlarini mustahkamlashi, mehnat qobiliyatini oshirishi, ongli ravishda jismoniy mashqlarning organizim uchun foydaliligini tushungan holda unga e'tibor berishi odatga aylanib qolgan.
Shu sababdan maktabgacha bolalar muassasalari, barcha o'quv y u r t l a r i , J ia r b iy xizmatda jismoniy tarbiya _ asosiy mashg'ulot sifatida o'tkaziladi. Ishlab chiqarish korxonalari va tashkilotlar, idoralar muassasalarda ishlab chiqarish gimnastikasi, sayohat va xalq milliy o'yinlari sog'lomlashtirish mehnat uiiumdorligiiii oshirish maqsadida qo'llanih kelinayotgan muhim omillardan biriga aylangan. Bu jarayonlarni boshqarish, tashkil qilish uchun davlat tomonidan tegishli tashkilotlar tuzilgan va ularning faoliyatini yaxshila uchun barcha shart-sharoitlar yaratib berib qo'yilgandir. Respublikada jismoniy madaniyat va sport harakatini yanada takomillashtirish, uning boshqarish organlari faoliyatini yaxshilash maqsadida Respublika Oliy Majlisi, kasaba uyushmalari federatsiyasi va boshqa mas'ul vazirliklar, idoralar tomonidan tegishli qonun va qarorlar chiqarib borilmoqda.