Mavzu. Kasbiy faoliyat va bilish jarayonlari. Tafakkur. Intellekt. Nutq

7.2. Idrok va kasbga yo’llash, idrok xususiyatlari. Idrok va uning Muhandis xodimlar faoliyatida tutgan o‘rni. Idrok sezgiga nisbatan murakkab va mazmundor psixik jarayon hisoblanganligi sababli barcha ruhiy holatlar, hodisalar, xususiyatlar, xossalar va inson ongining yaxlit mazmuni, egallangan bilimlar, tajribalar, ko‘nikmalar bir davrning o‘zida namoyon bo‘ladi, aks ettirishda ishtirok etadi.
Narsa yoki hodisalarning sezgi a’zolariga bevosita ta’siri jarayonida kishi ongida uning aks etishi idrok deb ataladi.
Idrok etish jarayonida alohida holdagi sezgilarning tartibga solinishi hamda narsa va voqea-hodisalarning yaxlit obrazlarga birlashuvi yo’z beradi.
Qo‘zg‘atuvchining alohida xususiyatlari aks etadigan sezgilardan farqli o‘laroq, idrok narsalarni uning hamma xususiyatlari bilan birgalikda aks ettiradi. Bunda idrok alohida sezgilar yig‘indisi tarzida emas, balki hissiy bilishning o‘ziga xos xususiyatlari bilan sifat jihatidan yuqori bosqichi sifatida tasavvur qilinadi.
Muhandis xodimlar faoliyatida idrok kasbiy faoliyat uchun muhim ahamiyat kasb etadigan hodisa, holat, ob’ekt- lardan predmetli ravishda kerakli narsalarni ajratib olib, yaxlit holda ongida aks ettirish, oddiy Shaxs ko‘ra olmaydigan holatlardagi narsalarni tez va oson ilg‘ash jarayonidir. YAxshi rivojlanmagan kasbiy idrok xodimda illyo’zion (noto‘g‘ri) idrok qilish xususiyatini shakllantiradi.
Shu nuqtai nazardan idrok Muhandis xodimlarining kasbiy faoliyatida muayyan o‘ziga xos xususiyatlarni namoyon etadi. YA’ni, Muhandis xodim aniq ma’lumot olish uchun guvoh, jabrlanuvchi, gumon qilinuvchi yoki ayblanuvchini ko’zatayotganda o‘rganilayotgan ob’ekt to‘g‘risida turli ko‘rinishlarda olingan tasavvur va tushunchalarni yaxlit holatda idrok qiladi. Muhandis xodimlar voqelikni to‘g‘ri idrok etishlari uchun uning printsiplariga rioya qilishlari zarur.
Idrok qilish tamoyillari quyidagilar:
– bilish zarur bo‘lgan holat yo’zasidan miyada aniq aqliy zanjir to’zish;

• 
  sezgi a’zolarining imkoniyatlaridan to‘liq foydalanish;
  
• 
  o‘rganilayotgan ob’ektga nisbatan qiziqish uyg‘otish;
  

Idrok qilish printsiplari asosida xodim turli nuqtai nazarlarni, masofadan, vaziyatdan, holatning yoritilish darajasi, sharoitdan kelib chiqib, ob’ektdan olgan taassurotlarni tahlil qiladi.