Mavzu: kolloid sistemalarni tayyorlash va tozalash usullari

Kimyoviy kondensatlash usuli. Bu usul kimyoviy reaksiyalar natijasida 
qiyin eruvchan cho‘kmalar hosil bo‘lishiga asoslanadi. Ularga: qaytarilish, 
oksidlanish, almashinish, gidroliz kabi reaksiyalarga asoslangan usullar kiradi.
Qaytarilish usulida dispers faza chin eritmada biror qaytaruvchi modda
yordamida qaytariladi. Misol tariqasida HAuCl
4
eritmasini H
2
O
2
yoki formalin 
bilan qaytarish, kumush oksidni vodorod bilan qaytarish reaksiyalarini ko‘rsatish 
mumkin. Bu reaksiyalar quyidagi tenglama bilan ifodalanadi: 
HAuCl
4 
+ 3H
2
O
2
= 2[Au] + 8НCl + 3O
2
 
Ag
2
O + H
2
= 2[Ag] + H
2
O 
Bu tenglamalarda zol tarzida hosil bo‘ladigan moddalar kvadrat qavslarga 
olib yozilgan. Qaytaruvchi sifatida, ko‘pincha, gidrazin, tannin, fenilgidrazin, 
alkaloidlar ishlatladi. Qaytarish usuli bilan Au, Ag, Pt, Pd, Rn, Ru, Os, Hg, Bi, Cu, 
Te zollari olingan. 
Oksidlanish usulida molekulyar eritmani oksidlash yo‘li bilan kolloid 
eritma hosil qilinadi. Masalan, H
2
S eritmasi kislorod bilan oksidlanganda 
oltingugurt zoli hosil bo‘ladi: 
H
2
S + O
2
→ [S] + H
2
O 
Ikki tomonlama almashinish usuli erimaydigan moddalar hosil bo‘ladigan 
ikki tomonlama almashinish reaksiyalariga asoslanadi. Bu usul bilan, masalan 
kumush xlorid girdozoli hosil qilinadi: 
AgNO
3
+ NaCl → [AgCl] + NaNO
3
Gidroliz usuli bilan, ko‘pincha, metall gidroksidlarining kolloid eritmalari 
olinadi. Buning uchun metall tuzlari gidrolizlab kam eridigan gidroksidlar hosil 
qilinadi. Masalan, qaynab turgan suvga FeCl
3
eritmasi quyilsa, Fe(OH)
3
gidrolizi 
hosil bo‘ladi: 
FeCl
3 
+ H
2
O → [Fe(OH)
3
] + 3HCl 

---

Suvda kam eriydigan silikat, volframat kabi kislotalarning zollari ham shu 
usulda olinadi.