Mavzu: Kon mashina detallari va mustahkamligi va aniqligiga qo’yiladigan talablar. Reja

Iqtisodiy aniqlik deganda mexanik ishlov berishni minimal tannarxi bo’yicha normal ishlab chiqarish sharoitida, texnologik soz dastgoh va kesuvchi asboblar hamda moslamalardan foydalonib normal vaqt sarfi asosida, ish turiga qarab normal malakaliishchi kuchidan foydalanib olinadigan detallar aniqligi tushuniladi.
Olib bulishi mumkin bulgan aniqlik deganda alohida yaratilgan ishlab chiqarish sharoitida, yo’qori malakali ishchi kuchidan foydalanib, vaqt sarfini hisobga olmay, mexanik ishlov berish tannarxini ortib ketishiga qaramay olinadigan detal aniqligi tushuniladi.
Ishlov berish aniqligiga ta’sir etuvchi asosiy omillar.

Detalning tayyorlash aniqligiga quyidagi asosiy omillar ta’sir kursatadi:

1. 
   Dastgohning noaniqligi.
   
2. 
   Kesuvchi va yordamchi asboblarning tayyorlash aniqligi.
   
3. 
   Dastgohni talab etilgan o’lchamga sozlash va kesuvchi asbobning o’rnatish xatoligi.
   
4. 
   Detalni o’rnatish va bazalash xatoligi.
   
5. 
   Kesish kuchi ta’sirida texnologik ishlov berish tizimining (TIBT) deformatsiyasi.
   
6. 
   Kesish jarayonida TIBT ning issiqlik ta’sirida deformatsiyalanishi.
   
7. 
   Ishlov berishdan sung detalni tekshirish jarayonida uning o’lchamlarini uzgarib qolishi holatlari.
   
8. 
   Ulchashdagi xatoliklar.
   
9. 
   Ish bajaruvchining xatolari.
   

3.3. Ishlab chiqarish xatoliklari

Yo’qorida ko’rib chiqilgan detalni aniqligiga ta’sir etuvchi asosiy omillar ishlab chiqarish xatoliklarining manbai hisoblanadi.
Metal kesish dastgohining noaniqligi natijasida hosil buluvchi xatolik uning geometrik xatoligi deb yuritiladi. Dastgohning geometrik xatoligi asosan uning detallari, yiђma birikmalarini notuђri tayyorlanganligi va yiђish jarayonida yul quyilagn xatoliklar oqibatida vujudga keladi.
Bu xatoliklarni kattaligi dastgohning aniqlik normalari GOST bo’yicha belgilanadi. Masalan: tokarlik va frezerlik dastgohlarining shpindellarni radial tepishi 0,01- 0,015 mm dan oshmasligi kerak. Tokarlik va randalash dastgohlarining yo’naltiruvchilari tuђri chiziqli va paralellik bo’yicha xatoliklari 1000 mm esa 0,05-0,08 mm dan oshmasligi kerak.
Datsgohning ishlash jaryonida uning detallarini yemirilishi sababli xatoliklar vujudga keladi.