Mavzu: Kon mashina detallari va mustahkamligi va aniqligiga qo’yiladigan talablar. Reja

Sistemali va tasodifiy xatoliklar. Ko’rib chiqilgan xatoliklardan ba’zilari sistemali xatoliklarni tashkil etadi. Sistemali xatoliklar qandaydir bir qonuniyatga buysunadi va doimiy yoki uzgaruvchan harakterda buladi. Masalan: teshikka ishlov beruvchi parmaning diametri notuђri tayyorlangan bulsa, bu xatolik barcha detallarga kuchib utadi. Yana bir misol kesuvchi asbobning yeyilishi natijasida ishlov berilayotgan detlani o’lchami uzgarib boradi. Bu ham sistemali ravishda bulsada uzgaruvchan harakterga ega.
Agarda hosil buluvchi xatolik ishlov berilyotgan bitta partiya detallar doirasida ham turli kurinishga ega bulib, doimiy yoki qandaydir bir ketma-ketlikda bulmasa u tasodifiy xatolik deb yuritiladi. Masalan, detalning qattiqligini uni uzunligi bo’yicha uzgarib borishi yoki bulmasa olib tashlanishi kerak bulgan metall qatlami-quyimni uzgarib borilishi va shu kabilar.

Turli xil ishlov berish usullarining aniqligi.

Ishlov berishda talab etilgan aniqlik turli dastgohlarda turli usullar yordamida olinadi.
Teshiklarga ishlov berishda IT 7 kvalitet aniqlik toza razvyortkalash, sidirish, jilvirlash, pritirkalash, abraziv toshlar yordamida yetkazib ishlov berish, xoninglash, superfinishlash usullariorqali ta’minlanadi. Ayrim hollarda diqqat bilan ishlov berilsa shu usullar IT 5, IT 6 aniqlik kvalitetlarini taominlaydi.
Teshikarga ishlov berishda IT 9, IT 10 kvalitet aniqliklari toza razvyortkalash, toza yunib kengaytirish, bir marta jilvirlash orqali ta’minlanadi.
Teshiklarda IT 11 kvalitet aniqlik tokarlik yoki revolpver dastgohlarida va parmalash dastgohlarida konduktorlar yordamida parmalash usullari bilan ta’minlanadi.
Teshiklarda IT 12 - IT 14 aniqlik parmalash yoki yunib kengaytirish usullari yordamida olinishi mumkin.
Vallarga IT 15 – IT16 aniqlik kvalitetida ishlov berish tokarlik dastgohlarida ishlov berib bulgandan sung jilvirlash dastgohlarida ikki marta jilvirlab ta’minlanadi.
Vallarga IT 17 kvalitet aniqligida ishlov berish uchun tokarlik ishlov berishdan sung jilvirlash dastgohlarida jilvirlanadi.
Vallarga IT 9 - IT 10 kvalitet aniqligida toza ishlov berish uchun tokarlik dastgohlarida toza ishlov beruvchi keskichlardan foydalanish kifoya.
Vallarga IT 11 kvalitet aniqligida ishlov berish uchun tokarlik va revolpver dastgohlarida keskichlardan qora va toza ishlov berishda foydalanilsa buladi.
Vallarga IT 12 – IT 14 kvalitet aniqlida ishlov berish uchun tokarlik dastgohlarida normal keskichlar yordamida yunish kifoya.

Adabiyotlar:

1.Karataev S.A. Texnologiya mashinostroeniya (spetsialьnaya chastь). Kiev: Vqsshaya shkola, 1984-272s.

1. 
   Texnologicheskie protsessq v mashinostroenii, Uchebnoe posobie / N.P. Solnqshkin i dr. ; pod ob. red. N.P. Solnqshkina-SPb.: Izd-vo SPbGTU, 1998-278s.
   
2. 
   Kolev K.S. Texnologiya mashinostroeniya. M.: Vqsshaya shkola, 1977.- 256s.