Мавзу: корхонанинг инвестици

Жаҳон молиявий-иқтисодий инқироизига қарши Ўзбекистонда иқтисодиёт комплекслари бўйича ишлаб чиқарилган маҳсулотлар таннархини пасайтириш борасида 2009 йилда эришилган натижалар

Комплекслар номи	Маҳсулот таннархининг пасайиши
	млрд. сўм	фоиз
Геология, ёқилғи-энергетика, кимё, нефть-кимё ва металлургия саноати комплекси	1156,3	21,9
Машиносозлик, электротехника ва авиация саноати ҳамда маҳсулотларни стандартизациялаштириш комплекси	156,2	18,5
Коммунал соҳа, транспорт, капитал қурилиш ва қурилиш индустрияси комплекси	458,8	21,3
Қишлоқ ва сув хўжалиги, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини қайта ишлаш ҳамда истеъмол товарлари комплекси	295,1	20,0
Таълим, соғлиқни сақлаш ва ижтимоий муҳофаза комплекси	13,1	20,2
Республика бўйича жами	2079,5	20,38

Жадвалдан кўринадики, 2009 йилда республикамиз бўйича маҳсулотлар таннархини 2079,5 млрд. сўмга ёки 20,38 фоизга қисқартиришга эришилган.
Масала: Базис даврида корхонада товармаҳсулотининг таннархи 400,0 млн. сўмни ташкил этди. Ҳисобот даврида меҳнат унумдорлигини 7%га ва ўртача иш ҳақини 5%га ошириш кўзда тутилган. Доимий харажатлар миқдори ўзгармас шароитда ишлаб чиқариш ҳажми 9%га ошади. Маҳсулот таннархида иш ҳақи - 23%ни, доимий харажатлар - 20% ни ташкил этаган бўлса, таннархнинг неча фоизга пасайганлигини ва келтирилган омиллар таъсирида қилинган тежам ҳажмини аниқлаш талаб этилади.
Ечим:
1. Меҳнат унумдорлигининг ошиши ва иш ҳақининг ошиши ҳисобига маҳсулот таннархининг пасайиши:
У_{иш ҳақ. реж.} 1,05
С_режт=(1- —————)  Д_реж=(1- ———)  23%=0,46%
У_реж 1,07

2. Доимий харажатлар ўзгармаган ҳолда ишлаб чиқариш ҳажмининг ошиши натижасида маҳсулот таннархининг пасайиши:

У_и/ч.р. 1
С_о.т=(1- ———)  Д_реж=(1- ———)  20%=1,6%
У_и/ч.х. 1,09
3. Иккала омил таъсири натижасида маҳсулот таннархининг пасайиши: 0,46%+1,6%=2,06%.
4. Маҳсулот таннархининг пасайиши натижасида эришилган тежам:
400,0 х 2,06
Э= ———————=8,24 млн.сўм.
100


Таянч иборалар:моддий харажатлар, меҳнат харажатлари, молиявий харажатлар, ишлаб чиқариш таннархи, ижтимоий суғурта ажратмалари, соф фойда, рентабеллик, маҳсулот рентабеллиги, активлар рентабеллиги, соф фойдага таъсир қилувчи омиллар, рентабеллик даражасига таъсир қилувчи омиллар.