Mavzu: Korxona mustaqil xo‘jalik faoliyatini yurituvchi bozor sub’ekti

to’rtinchidan, korxona qonunchilikka asosan sudda da’vogar va javobgar sifatida qatnashish huquqiga ega;

beshinchidan, korxona mustaqil balans yoki smetaga ega bo’lib, ishlab chiqarish va mahsulot savdosi xarajatlarini hisobga olib boradi hamda davlat organlari tomonidan belgilangan tartibda o’z vaqtida hisobotlarni taqdim etadi;

oltinchidan, korxona o’z firma nomiga ega bo’lib, unda korxonaning tashkiliy huquqiy shakli o’z aksini topadi.

Korxonalarni turli xususiyatlariga ko’ra klassifikatsiya qilish mumkin:

• Mulkchilik shakli bo ‘yicha •jismoniy shaxslarning xususiy mulkiga asoslangan (xususiy korxonalar); • jamoa mulki negizidagi hamkorlikka asoslangan (xo‘jalik shirkatlari, mas’uliyati cheklangan va qo'shimcha mas’uliyatli jamiyat); • davlat mulkiga asoslangan; • mulkchilikning aralash shaklidagi (qo'shma korxonalar).

Ishlab chiqarish miqyosi va xodimlar soniga ko’ra yirik,mikrofirma va kichik korxonalar;

• Faoliyat yo’nalishi bo’yicha: • ishlab chiqarish yo'nalishidagi; • xizmat ko'rsatish yo‘nalishidagi; • tijorat yo'nalishidagi; • moliyaviy yo‘nalishdagi; • konsalting (maslahat) yo‘nalishidagi va h.k
• Tarmoq belgilariga ko’ra mashinasozlik, energetika,metallurgiya, neft va gaz sanoati , qurilish, oziq -ovqat, yengil sanoat, savdo va boshqalar.

Faoliyat maqsadlariga ko‘ra • foyda olishni maqsad qilib qo‘ygan tijoratchi; • foyda olish emas, balki ijtimoiy samarani — homiylik,xayriya, beg‘araz yordamni maqsad qilib qo‘ygan tijoratchi bo'lmagan.

• Faoliyat maqsadlariga ko‘ra • foyda olishni maqsad qilib qo‘ygan tijoratchi; • foyda olish emas, balki ijtimoiy samarani — homiylik,xayriya, beg‘araz yordamni maqsad qilib qo‘ygan tijoratchi bo'lmagan.
• Faoliyat yuritish muddatiga ko’ra: uzluksiz, mavsumiy korxonalar

2.Korxonalarning birlashmalari

Mergers and acquisitions

• Qo ‘shilish —bu ikki yoki undan ortiq kompaniyalar kapitalini bitta kompaniyaga birlashtirish orqali kelishuvga erishish. Odatda qo‘shilish kelishuvi hajm jihatidan bir biriga yaqin korxonalar orasida tuziladi va do‘stona xarakteriga egadir. Yutilish — bu korporatsiyaning nazorat paketini sotib olish va ushbu korxonani kompaniyaning bir bo‘limiga aylantirishdir. Yutilishlar odatda turli hajmdagi kompaniyalar orasida ro‘y beradi va do‘stona bo‘lgani kabi dushmanlik xarakteriga ham egadir.