Mavzu: Lazer nurlarining xossalari

[   ] ( 2 )
Yuqoridagi ushbu ( 3 ) ifoda bizga muhitdagi hodisalarni o’rganish jarayonimizda ularning tezliklarini aniqlashimizda zaruriy formula bo’lib xizmat qiladi. Ushbu jarayonni biz moddalarning nomlaridan va nur sindirish ko’rsatkichlarining turlicha ekanligidan kelib chiqqan holda aniqlashimiz mumkin.Endi ushbu yuqorida aytib o’tgan har bir jarayonlarimizni isbotini ko’rish maqsadida quyidagi tasvirni keltirishimiz mumkin. Bu tasvirni keltirishimiz orqali biz oq yorug’lik nurini prizmadan o’tgan holini yanada aniqroq holatda ko’rish imkoniga ega bo’lamiz.Yana ma’lumot sifatida Isaak Nyutonni ushbu o’tkazgan tajribasi nurlarning monoxramatik jarayonlarini o’rganishga asosiy fakt bo’lib xizmat qilishini a
ytib o’tsak mubolag’a bo’lmaydi.Demak,quyida ushbu jarayonning tasvirini ko’ramiz:
2-rasm. Oq yorug’lik nurining prizmadan o’tgan holatdagi ko’rinishi.Quyidagi holatda keltirilgan rasmda esa endi biz yuqorida ranglarimizning to’lqin uzunliklarini son qiymatini ko`rishimiz mumkin.
Yuqoridagi holatlardan hulosa qilgan xolda biz bu hodisalarni bevosita dispersiya hodisasi ekanligini aytishimiz mumkin. Endigi navbatda esa yuqorida aytib o`tilgan jarayonimizni asosiy formulalari va yana lazer nurini xossasini ifodalash uchun zarur bo’lgan qonuniyatlar bilan tanishib chiqamiz.Moddanining dispersiyasi deb,
[ D =   ] ( 3 )
ko’rinishni ( 4 )-ifodani fodalovchi ifodaga aytiladi. Dispersiya 2 xil bo’ladi: normal va anamal dispersiyalardir.Endi shulardan biri normal dispersiyaga to’talib o’tsak.Normal dispersiya deb,
[ n =   +   + ……….. ] ( 4 )
Yuqoridagi ( 5 )- ifodaga aytiladi.
Dispersiyaning elementar nazariyasi.
Yorug’lik biror muhitdan o’tishida modda tarkibidagi elektron,
[ f = e  cos (  ) ] ( 5 )
qonun asosida ( 6 )-ifodaga asosan harakat qiladi.
Yorug’likning yutilishi.
Elektromagnit to’lqin moddadan o’tsa to’lqin energiyasining bir qismi uning yo’lida uchraydigan elektfonlarning harakatini o’zgarishiga sarflanadi.Yorug’likning moddada yutilishi yorug’likning dastlabki intensivligi vamoddani bosib o’tgan yo’liga bog’lanishini Buger qonuni bilan ifodalanadi. Uning ifodasi esa quyidagicha ( 7 )-ifoda orqali bo’ladi: