Mavzu: Marketing axborot boshqaruv tizimlari. Reja: Marketing tadqiqotlarining maqsadi va vazifalari. Marketing tadqiqotlarining strategiyasi

Intellektual tizim.
Yuqorida ko‘rib chiqilgan tizimda hisobot ma’lumotlari haqiqiy ma’lumotlar bilan ish ko‘rsa, intellektual tizim qayta ishlangan va, hattoki, ba’zida uchrab turadigan ma’lumotlar bilan kam ta’minlaydi. Bu tizim marketingning turli tasnifi to‘g‘risida kundalik axborotlar olish uchun foydalaniladigan manbalar va jarayonlar yig‘indisidan iborat. Tizimning, intellektual imkoniyatlari kitoblar, gazetalar, maxsus maqolalar, xaridorlar, mahsulot yetkazib beruvchilar, vositachilar va firmaning o‘z xodimlari bilan suhbatlardan tashkil topadi. Marketing bilan to‘laqonli shug‘ullanayotgan firmalarda ko‘pchilik hollarda intellektual tizim sifatini yaxshilash maqsadida qo‘shimcha imkoniyatlar yaratiladi. Birinchidan, xodimlarni yangi g‘oyalar haqida xabar qilishlariga o‘rgatiladi va rag‘batlantiriladi. Masalan, ular boshqalar tomonidan e’tiborga olinmagan qiziqarli axborotlarni to‘plaganlari va u to‘g‘risida xabar qilganliklari uchun rag‘batlantiriladi.
Ikkinchidan, «marketingli intellekt»ni yig‘ish bo‘yicha mutaxassislar tayinlanadi. Ularga qandaydir raqobatchilar mahsulotini sotib olish yo‘li bilan ularni o‘rganish, yangi savdo shoxobchalarining ochilishini kuzatish, raqobatchilar faoliyati to‘g‘risidagi hisobotlarni ko‘rib borish, ular tashkil qiladigan kengashlar va konferensiyalarda qatnashish, raqobatchilarning xodimlari, mahsulot yetkazib beruvchilari va agentlari bilan suhbatlashish topshiriladi.
Uchinchidan, kompaniya axborotni tashqaridan buyurtma qilib olishi mumkin. Masalan, AQSHda A.S. kompaniyasi u yoki bu tarmoq bozorining tovarlar bilan ta’minlanganligi, chakana baholar, aksiya kurslari haqida axborotlarni sotadi.
To‘rtinchidan, bir qator kompaniyalar intellektual axborotlarni yig‘ish va qayta ishlash uchun axborot markazlari tashkil etadilar. U markazning xodimlari faqat axborotlarni yig‘ish va qayta ishlash bilan shug‘ullanib qolmay, boshqaruvchilarga ulardan foydalanishda yordam qiladilar.
Marketingli tadqiqotlar tizimi.
Firma rahbariyatiga ichki buxgalteriya hisoboti va boshqa ma’lumotlardan tashqari bozor konyunkturasi haqida xaridorning aynan shu tovarni sotib olishga nima majbur qilganligini tadqiq qilish, hududlar bo‘yicha sotish miqdorini istiqbollash, reklama samaradorligini hisoblash kabi marketingli ma’lumotlar ham zarur. Bunday ma’lumotlarni maxsus marketingli tadqiqotlar orqali olish mumkin. Bu tadqiqotlar doimiy ravishda ma’lumotlarni loyihalash, yig‘ish, tahlil etish, e’lon qilish va o‘ziga xos marketingli vaziyatlarda ularni qo‘llash choralarini izlashdan iborat.
Keyingi yillarda yirik kompaniyalarning marketingli tadqiqot bo‘limlari o‘z faoliyat doiralarini kengaytirmoqda va tahlil usullarini takomillashtirmoqda. Amerikadagi 500 ta yirik kompaniyalarda marketing tadqiqotlarining asosiy yo‘nalishlari va ularni bajarish usullari haqida o‘tkazilgan so‘rov shuni ko‘rsatadiki, eng ko‘p uchraydigan tadqiqotlar: bozor sig‘imini aniqlash, firmaning bozordagi sotish bo‘yicha ulushi, bozor tasnifini aniqlash, sotishni tahlil qilish, raqobatchilar mahsulotini o‘rganish, baholarni o‘rganishdir. Shuni takidlash lozimki, firmalar reklama sohasidagi tadqiqotlarda va xaridorlar fikrini o‘rganishda ko‘p hollarda maxsus firmalar xizmatiga murojaat qiladi. Qolgan hollarda firmalar o‘z kuchiga tayanadi.
Respublikamizdagi korxonalar xo‘jalik faoliyatini tahlil qilish shuni ko‘rsatadiki, ularning deyarli birortasida ham to‘liq shakllangan marketing tadqiqotlari va tahlil kompleksi yo‘q. Shu bilan birga tijorat axborot markazlari marketing, kolsalting xizmatlari soni o‘sib bormoqda. Hozirda bizning iqtisodiyotimiz uchun mustaqil axborot xizmatlarini rivojlantirish, ularning faoliyatlarini tartibga solish, sog‘lom raqobatni yo‘lga qo‘yish eng muhim vazifadir.
Bozor tadqiqotlarining bir nechta bosqichi, qaror qabul qiluvchilarga qiymat beradigan darajada boshqarilishi kerak bo'lgan tonna ma'lumotni ishlab chiqishi mumkin. Marketing axborot tizimidan foydalanish (MIS) mijozlar uchun yaratilgan bozor tadqiqotlari hajmlari bilan ishlash yoki hatto kichik biznes egalari tomonidan tadqiqot ma'lumotidan foydalanishni qo'llab-quvvatlash uchun bir yondashuv.
Marketing axborot tizimi uchta komponentdan iborat:

1. 
   Ma'lumotni tahlil qilish va hisobotlarni yaratish uchun zarur bo'lgan kompyuter apparat va dasturiy ta'minot
   
2. 
   Marketing va reklama bo'yicha qaror qabul qiluvchilar uchun chiqish tizimi.
   
3. 
   MIS tomonidan tahlil qilinishi mumkin bo'lgan to'rtta ma'lumot turi.
   

Marketing axborot tizimi qanday funktsiyalarni bajaradi?
Marketing axborot tizimi yoki MIS, bozor tadqiqotchilari mutaxassislari uchun juda qulay bo'lgan vositadir, chunki u keng qamrovli funktsiyalar to'plami taklif qiladi. MIS marketing va reklama qaror qabul qiluvchilarga kerak bo'lgan axborot turini aniqlash uchun ishlatilishi mumkin, bu juda muhim vazifadir. MISning yanada keng tarqalgan funktsiyalari ma'lumotlarni yig'ish qobiliyatini va keyinchalik uni kelajakda foydalanish uchun saralashni o'z ichiga oladi. MIS to'playdigan ma'lumotlarni saqlaydi va to'playdigan ma'lumotlarni tahlil qilish uchun foydalanish mumkin. Va nihoyat, MIS ma'lumotlarini mahsulot yoki xizmatni ilgari surish uchun ishlatadigan menejerlarga tarqatish uchun ishlatilishi mumkin. MISdan foydalanish bozor tadqiqotchisi yo'nalishi bo'yicha bo'lgani uchun, ma'lumot mijozlarga o'z vaqtida tarqatiladi.
Marketing ma'lumotlarining qanday turlari foydalanilishi mumkin?
MIS ko'p funksiyali tizim bo'lib mo'ljallanganligi uchun, u turli xil ma'lumotlar turlarini boshqarishi mumkin. Bir necha manbalar MISni ma'lumotlar bilan ta'minlaydi va ularni quyidagi tarzda tasniflash mumkin:

• 
  Olingan ma'lumotlar bazalari
  
• 
  Ichki kompaniya ma'lumotlari
  
• 
  Marketing razvedkasi
  

• 
  Marketing tadqiqotlari
  

MIS qaror qabul qiluvchilarning turli toifalari uchun hisobot seriyasini ishlab chiqishi mumkin.
Frito-Lay ning MIS hududi va mahsulot liniyasiga ko'ra, har kungi savdo ma'lumotlarini ishlab chiqaradi. Frito-Lay kompaniyasining qaror qabul qiladigan korxonalari mahsulotning hozirgi bozordagi ulushini baholash uchun foydalanadi va Frito-Lay biznes yuritadigan har bir mintaqadagi snackfoodlardagi raqobatchilar bilan taqqoslanadi.
Marketing Axborot tizimi tomonidan nimalarga ehtiyoj bormi?

•