xmlns:w="urn:schemas-microsoft-com:office:word"
xmlns="http://www.w3.org/TR/REC-html40">
Mavzu: matn tarixi, tadqiq usullari reja: reja
MAVZU:MATN TARIXI, TADQIQ USULLARI
REJA:
REJA:
Sharq va Glyozma ustida ishlash tajribalari.
D.S.Lixachev usuli. Bu xususda olyozmani oz yozish musobaqasida qatnashing.
1-guruh mim harfi
2-guruh nun harfi
3-guruh sin harfi
Matnshunoslik sohasi qooyasining tosir kozbek matnshunosligi taraqqiyot bosqichi bevosita Alisher Navoiy asarlari ilmiy-tanqidiy matnlarni tuzish ishlari bilan bog. Karimov, P. Shamsiyev, A. N. Kononov, A. Qayumov, H. Sulaymonov, S. Gjaev, L. Xalilov singari zahmatkash olimlar faol ishtirok etishdi.Bu matnshunoslar ozbek matnshunosligida matn tuzishning eng ishonchli va maqbul yolga kiritgan yutuqlar badiiy asar mazmuni, gla ochilishida ijobiy tarsatdi. Oliq holda yuzaga keldi. SHoir asarlari ilmiy-tanqidiy matnini tuzishda S. Mutallibov, Ganiyeva, SH. Eshonxozlarining amaliy ishlari bilan ollarini belgilab berdilar.
Badiiy asar muallifning yaratuvchanlik va ijodkorlik mahoratini tozaki va yozma muloqot faoliyati mahsuli boz aksini topadi.
Hozirgi zamon filologiyasida matnni tahlil etishda koq. Matn interpretatsiyasi matn ustida ishlayotgan olimning fanning qaysi yoliq. Masalan, D. S. Lixachev matnni ijodkor fikrining nutqiy ifodasi, qoladi, deb tatirof etadi. Tilshunos olim M. Irisqulov fikricha, matnning asosiy xususiyatlaridan biri uning uzil-kesil tugal fikr anglatishidir. Matn yaratilgandan keyin tinglovchida kim? qachon? qaerda? qanday? shimcha savollarga olib, olangan mulohazalarni oni yozuvchi, bayon qiluvchi) belgilaydi Matn kishi nutqiy faoliyatining mahsuli boekti, uni tasvirlash va yaratish mumkin boliq tuzuvchisi, ham tuzatuvchisi, idrok etuvchisi hisoblanadi, ammo muallif fikri, gzgartiruvchisi bolyozma matnini tuzish faqat belgi yoki harflar izchilligi emas, balki kuchli yaxlit maqsadning natijasi hamdir. Matnshunos qolum bir tamoyilga tayanish asar matnini nashrga tayyorlash
asar matni tarixini organish dastlabki muhim vazifadir. Hatto D. S. Lixachev asar matni tarixini matnshunoslikning mustaqil tadqiqot predmeti deb biladi. A. Habibullaev: lumotlar yig[, lumotlarning barchasini qamrab oladi. [ Matn tarixini olumotlarga muallif tomonidan qayd etilgan muqaddima yoki debocha kiradi. MaOdobi tasnifra, mumtoz asarlar matni sot, shoh madhi oz asariga homiylik qilgan shaxsni ulugAmmo ba song muallif olgan asari torisida ixcham mang asarning asosiy mazmuni bayon etiladi.
Matn tarixini ochirilgan davrini aniqlash, manba nusxalari kolsa, ularning oliqligini oSHu sabab yodgorliklar matni ustida tekstologik tadqiqotlar olib borishdan avval shu yodgorlikning barcha mavjud qoishimiz, koliqligiga qarab tasniflashimiz va shundan keyingina ular tarixini kuzatishimiz lozim. CHunki har bir qoz davrining tarixiy yodgorligi sifatida olgan muayyan tarixga ega.
Matn tarixini ochirilgan davrini aniqlash, manba nusxalari kolsa, ularning oliqligini oSHu sabab yodgorliklar matni ustida tekstologik tadqiqotlar olib borishdan avval shu yodgorlikning barcha mavjud qoishimiz, koliqligiga qarab tasniflashimiz va shundan keyingina ular tarixini kuzatishimiz lozim. CHunki har bir qoz davrining tarixiy yodgorligi sifatida olgan muayyan tarixga ega.
Qoni muallif qalamiga eng yaqin borganish bilan cheklanmasligi zarur. Balki matn tuzuvchi ishning estetik qimmatini saqlovchi vositalarga ham ahamiyat qaratishi, mavjud qoidalarga amal qilish bilan birga asarning oladi. Masalan, Gulxaniy ining ilmiy-tanqidiy matnini tuzishda asarning tili va adabiy uslubini saqlashga harakat qilinganligi matnshunos F. Ishoqov tomonidan taasar badiiy nasrning XVIII asr oxiri lib, bevosita moddiy hayot voqealari hikoya qilinganidan, uning til materiali ham ozaki qolipiga yaqindir. Muallif tili va uslubini saqlash maqsadida asar matnini tuzishda tayanch nusxada boxshash nusxalarida mavjud ifoda, iboralar matnga kiritilgan
Matn kitoblashuvida nashr tipi, matn joylashuvi, nashr yordamchi apparati kabilarning tayyorlanishi muhim. Bugungi kunda millionlab kitobxon talabini qondirish uchun ko , naviyatO, lponMerosSHarqO, , , qituvchiAdolatNashrni kimga mo bu kitobni havoga sovurishdirplab yirik FanMa, zbekiston milliy ensiklopediyasiCHo, , , zbekistonYAngi asr avlodiTasvirO, singari nashriyotlar faoliyat olib borishmoqda. Nashr tiplari kitobxonning talabi va qiziqishlariga moslashtirib maxsus tayyorlanadi. ljallanganini hisobga olmaslik .
Ojaev, I. Abdullaev, A. Rustamov, S. Gja, M. Hamidova, Habibullaev, I. Bekjonov kabi olimlarning ilmiy-tadqiqotlari va maqolalarida qimmatli fikr-mulohazalarni uchratish mumkin.
Ojaev, I. Abdullaev, A. Rustamov, S. Gja, M. Hamidova, Habibullaev, I. Bekjonov kabi olimlarning ilmiy-tadqiqotlari va maqolalarida qimmatli fikr-mulohazalarni uchratish mumkin.
TOPSHIRIQ
Harfi ishq ozga barcha lavhi isyonimda sabt, Matlaazali maqtasi shunday keltiriladi: Ishq tiyglganim tarixini , Ey Navoiy, nazm aylab, ayla devonimda sabt .
http://fayllar.org
