Mavzu: Mehnat faoliyati motivlari. Reja

---

bet. 1
Kurdashev I 

Mavzu: Mehnat faoliyati motivlari. 
Reja: 
• Motiv tushunchasi va uning shaxs faoliyatida hamiyati 
• Motiv funksiyalari, turlari va ularning mehnat faoliyatidagi ahamiyatliligi
• Shaxsning ish faoliyati bilan bog‘liq motivlarni guruhlarga ajratilishi
 
 

---

bet. 2
Kurdashev I 
1) Motiv tushunchasi va uning shaxs faoliyatida ahamiyati 
Motivatsiyaning asosiy tushunchasi motivdir. Bu ideal (moddiy dunyoda 
mavjud bo'lishi shart emas) obyekt bo'lib, unga erishish uchun shaxsning faoliyati 
yo'naltiriladi. 
S. L. Rubinshteyn va A. N. Leont'ev motivni ob'ektivlashtirilgan inson ehtiyoji 
deb tushunadi. Motiv ehtiyoj va maqsaddan farq qiladi. Buni inson harakatining 
idrok etilgan sababi sifatida ham ko'rish mumkin. U inson tomonidan amalga 
oshirilmaydigan ehtiyojni qondirishga qaratilgan. 
Misol uchun, ekstravagant kiyimlar bilan e'tiborni jalb qilish istagi o'zlariga 
ishonchsiz odamlarga xos bo'lgan sevgi va tegishli bo'lishga bo'lgan favqulotda 
ehtiyojni qoplash uchun mo'ljallangan.
Motivning maqsaddan farqi shundaki, maqsad faoliyat natijasi, motiv esa 
uning sababidir. 
Motiv (psixologiyada) — inson faoliyatida muayyan maqsadni bajarishga sabab 
boʻluvchi omil, vaj. motiv shaxsni harakatga va faoliyatga undovchi, ehtiyojning 
yuksak shakli sifatida paydo boʻluvchi ichki turtki hisoblanadi. Ehtiyoj va instinkt, 
mayl va hissiyot, ideal va boshqa motivlar jumlasiga kiradi. Hozirgi zamon 
psixologiyasida motiv atamasi subʼyektni faollashtiruvchi turli hodisa va holatlarni 
ifodalash uchun qoʻllanadi. Xatti-harakat va faoliyat motivlarining majmuasi 
motivatsiya deyiladi. Motiv ehtiyoj negizida vujudga keladi va shakllanadi. 
Ehtiyojning barqarorlashuvi motivatsiyaning samarali shakllanishini taʼminlaydi. 
Harakat faoliyatning tarkibi boʻlganligi tufayli u faoliyatning maqsadi va M.i orqali 
boshqariladi. Baʼzan "Motiv" tushunchasini "emotsiya", "maqsad", "ustanovka" 
atamalari bilan almashtirish hollari uchraydi. Goho turtki, qoʻzgʻovchi, undovchi 
tushunchalari bilan aynanlashtiriladi
.
“Motivatsiya” atamasi “motiv” atamasidan kengroq tushunchadir. 
"Motivatsiya" so'zi zamonaviy psixologiyada ikki xil ma'noda qo'llaniladi: xatti-
harakatni belgilovchi omillar tizimini bildiradi (bu, xususan, ehtiyojlar, motivlar, 
maqsadlar, niyatlar, intilishlar va boshqalarni o'z ichiga oladi) va xarakteristikasi 
sifatida. muayyan darajada xulq-atvor faoliyatini rag'batlantiruvchi va qo'llab-
quvvatlovchi jarayon. 
Har qanday xatti-harakat shakli sifatida tushuntirish mumkin ichki 
(dispozitsiyaviy motivatsiya), shunday va tashqi (vaziyatli motivatsiya) sabablar. 
Birinchi holda, ular motivlar, ehtiyojlar, maqsadlar, niyatlar, istaklar, manfaatlar va 

---

bet. 3
Kurdashev I 
boshqalar haqida, ikkinchisida esa, mavjud vaziyatdan kelib chiqadigan 
rag'batlantirishlar haqida gapiradilar. 
Motiv - sub'ektning ehtiyojlarini qondirish bilan bog'liq bo'lgan faoliyat uchun 
motivatsiya. Motiv deganda ko'pincha harakat va xatti-harakatni tanlashning asosi 
bo'lgan sabab, sub'ektning faolligini keltirib chiqaradigan tashqi va ichki sharoitlar 
majmui tushuniladi. Ichki va tashqi motivlar o'zaro bog'liqdir. Dispozitsiyalar 
ma'lum bir vaziyat ta'sirida aktual bo'lishi mumkin va ma'lum dispozitsiyalarning 
faollashishi sub'ektning vaziyatni idrokining o'zgarishiga olib keladi. 
Motiv- motivatsiyadan farqli o'laroq, xulq-atvor sub'ektining o'ziga tegishli bo'lgan 
narsa, uning barqaror shaxsiy mulki bo'lib, uni ichkaridan muayyan harakatlarni 
bajarishga undaydi. 
Shaxsning motivatsion sohasini quyidagi parametrlar bilan baholash mumkin: 
- Motivatsion sohaning kengligi deganda motivatsion omillarning sifatli xilma-
xilligi tushuniladi - dispozitsiyalar(motivlar), ehtiyojlar va maqsadlar. 
Motivatsion sohaning moslashuvchanligi, umumiy xarakterdagi motivatsion 
impulsni qondirish uchun ko'proq turli xil motivatsion stimullardan foydalanish 
mumkinligida ifodalanadi (bir kishi uchun bilimga bo'lgan ehtiyoj faqat televizor 
yordamida qondirilishi mumkin va). boshqasi uchun turli xil kitoblar, aloqalar ham 
bor ...) 
Motivlar bo'lishi mumkin ongli yoki ongsiz. Shaxsning yo'nalishini shakllantirish-
da asosiy rol ongli motivlarga tegishli. 
Agar ushbu faoliyatni qo'zg'atuvchi motivlar u bilan bog'liq bo'lmasa, ular tashqi 
deyiladi. Agar motivlar faoliyatning o'zi bilan bevosita bog'liq bo'lsa, unda ular