Мавзу: Металлар технологияси асослари

3.5. Portlandsementning turlari 
Oq portlandsement. Oq portlandsement tarkibida temir va marganets 
oksidlari deyarli bо‘lmagan oq gil va sof oxaktoshlarni kuydirish yо‘li bilan 

---

24 
olinadi. Sement massasiga nisbatan kо‘pi bilan 10% gacha miqdorda oq rangdagi 
minerallarni qо‘shishga ruxsat etiladi. 
OQ portlandsement M 400 va M 500 markalarda ishlab chiqariladi. Saqlash 
paytida uni ifloslanishdan asrash zarur. OQ portlandsement Qimmatli dekorativ 
material bо‘lib, sanoat va grajdan Qurilishida binalarning ichini va sirtini 
pardozlash uchun ishlatiladi. Suvoq qorishmalari tayyorlashda oq yoki kerakli 
rangdagi qumdan foydalanish darkor. Ushbu sement turi О‘zbekistonda 
Angrendagi Qurilish materiallari kombinatida ishlab chiQariladi. 
Rangli portlandsementlar. Rangli portlandsementlar oq klinkerni 20-25 % 
mineral buyovchi moddalar bilan birga tuyish yо‘li bilan tayyorlanadi. Buyovchi 
moddalar yorug‘lik va ishqorlar ta’siriga chidamli bо‘lishi kerak. Bunday 
bog‘lovchilar О‘zbekistonda Oxangaron Qurilish materiallari kombinatida ishlab 
chiqariladi. 
Pussolanli portlandsement. Pussolanli portlandsement klinkerni va 
normallaydigan miqdordagi qо‘shilmalarni birgalikda tuyish yо‘li bilan yoki 
ularning xar birini aloxida –aloxida tuyib, keyin aralashtirish yо‘li bilan 
tayyorlanadi. 
Qо‘shilmalarning aktivligi qancha yuqori bо‘lsa, ular shunchalik kam 
miqdorda qо‘shiladi. 
Tuyilgan holatda kalsiy oksidi gidrati bilan о‘zaro reaksiyaga kirishib 
erimaydigan birikmalar xosil qila oladigan tabiiy yoki sun’iy qо‘shilmalar aktiv 
mineral qо‘shilmalar deb ataladi. 
Pussolanli portlandsementlar oddiy portlandsementlarga nisbatan sekinrok 
qotadi, 300, 400 markalarda ishlab chiqariladi. Pussolanli portlandsement suvni 
kо‘p shimadi, shuning uchun u qotayotgan paytda, ayniqsa boshlangich davrida 
qorishmani tez-tez namlab turish kerak bо‘ladi. Ular gidrotexnik inshootlarni 
qurishda kо‘proq ishlatiladi.