Мавзу: Металлар технологияси асослари

0
10
20
30
40
0
10
20
30
40
1
2
3
4
3.1-rasm. Bog‘lovchilarning normal quyuqligi va qotish muddatlarini 
aniqlashda ishlati-ladigan Vika pribori: 1 – silindrik metall sterjen, 

---

23 
2 – kо‘rsatkich, 3 – nina yoki pestik, 4 – sement xamiri solinadigan kesik 
konussimon xalqa 
Portlandsementning qotish muddatlari ham DST 310.3-76 bо‘yicha Vika 
pribori yordamida aniqlanadi. Bunda pestik о‘rniga kо‘ndalang kesimi 1 mm
2
va 
uzunligi 50 mm bо‘lgan pо‘lat nina qо‘yiladi va ninaning DST da belgilangan 
xamirga botish chuqurliklari bо‘yicha sementning qota boshlash va obdon (tо‘la)
Qotish muddatlari о‘rnatiladi. Portlandsement, mineral qо‘shimchali 
portlandsement, toshqol portlandsement va pussolon portlandsement xamirlari 
qorilgan paytdan xisoblanganda, faqat 45 daqiqadan keyingina qota boshlaydi va 
10 soatdan keyin toshdek qotib qoladi. Odatda qotish boshlanishi muddati 2 – 3 
soatni tashkil etadi.
Portlandsementning markasini aniqlash uchun 1 nisbat sementga 3 nisbat 
qum qо‘shib tayyorlangan qorishmalardan о‘lchamlari 40 x 40 x 160 mm bо‘lgan 
balkachalar tayyorlanadi. Keyin bu balkachalar 28 sutka davomida Xarorati 20
0
S 
±2
0
S bо‘lgan suvda saQlanadi. Shundan sо‘ng MII –100 mashinasida egilishga 
sinab kо‘riladi. 
Egilishga sinab kо‘rish natijasida xosil bо‘lgan yarimtalik balkachalardan 
oltitasi gidravlik press yordamida siqilishiga sinab kо‘riladi. 
Portlandsementning mustahkamligiga nisbatan qо‘yiladigan talablar 3.1-
jadvalda keltirilgan. 
3.1-jadval 
Portlandsement markalari 
Sement markalari 
40 x40x160 mm о‘lchamli namunalarning 28 
kundan keyingi mustaXkamlik chegaralari, MPa 
SiQilishda
Egilishda
400 
40 
5,5 
500 
50 
6,0 
550 
55 
6,2 
600 
60 
6,5 
О‘zbekistonda portlandsement Quvasoy, Bekobod, OXangaron va Navoiy 
sement kombinatlarida ishlab chiqariladi.