Мавзу: Металлар технологияси асослари

Gaz alangas ida metallarni das taki us ulda payvandlas h 
M etallarni das taki us ulda payvandlas hda payvandchi о‘ ng
qо‘liga gorelkani ushlab, alangani yondiradi va uni rostlagach, chap 
qо‘liga chokbop simni olib, alangani metall chetiga yo’naltiradi.
Bunda uzak uchidan 2–6 mm or aliqdagi qaytaruvchi zona bilan
payvandla ydi. Uzak uchi s uyuqlant irilga n metall yuzas iga tegmas ligi
kerak . Aks holda, metall vannas i uglerodga tо‘ yinadi.
Payvand las hda chokbop s imning uchi a langaning qaytaruvc hi
zonas ida yoki vanna ga botirilgan bо‘ lmog‘ i kerak . M etallni q izdiris h
tezligi munds ht ukning payva ndlanadigan metall yuzas iga nis batan 
qiya lik burcha gini о‘ zgartirib rostlanadi (33 - ras m). C hokbop s im 
esa payvandlanadigan buyumning qalinligidan qat’ iy nazar buyu m 
yuzas iga 30 – 40
o
burchak ostida tutib turiladi.

---

170 
 
33 – ras m. Gazaviy payvandlas hda munds ht ukni qiyalatis h 
burchaklari (a ) va s uris h us ullari (b). 
Payvand las hning chap va о‘ ng tomonga payvand las h us ullar i
ma vj ud .

---

171 
C hapga payvand las h yupqa lis tlarni (qalinligi 3-4 mm gacha ) 
payvandlas hda keng tarqalgan us ul bо‘ lib , bunda gorelka о‘ ngdan
chapga yurgiziladi. C hokbop s im gorelka oldida o lib yur iladi (34-
ras m, a ). 
О‘ngga payvandlash usuli qalinligi 5mm dan ortiq bо‘lgan 
metall lis tlarni payva ndlas hda qо‘ llaniladi. Bunda gorelka chapdan 
о‘ngga, chokbop sim gorelka orqasida olib yuriladi (34-rasm, b). 
О‘ngga payvandlashda alanga issiqligidan chapga payvandlash 
us uliga nis batan s amaraliroq foydalaniladi, s hu s ababli payvand las h
tezligi b u us ulda 20-30% ga ortadi. B u us ulda kertim b urchagini b ir
oz kamayt ir ilis hi tufa yli chokbop s im s arfi ka mayib , yonuvchi gaz
aralas hmas i 10-15% ga tejaladi. C hokbop s imning dia metr i chap
tomo nga payvandlas hda d = S/2+1, о‘ ng tomo nga payvandlas hda es a 
d = S/2 qilib olinadi, bu yerda S payvand lanadigan metall qalinligi
( mm da ).
Vertikal choklarni chap us ulda pastdan yuqoriga qarab 
bos tirils a , gorizontal va s hip choklari о‘ ng us ulda bos tirilis hi
maqs adga muvo fiqdir .

---

172 
34-ras m. Gazaviy payvand las h us ullari:
a – c ha p g a p a yva nd la s h ;
b-о ‘ng g a p a yva nd la s h : 1- c ho k bo p s im; 2 -g a z a viy g o r e lk a .