Mavzu. Nuklein kislotaning genetik roli

H
2
N C
C H
2
OH
H
C OOH
C
C H
2
OH
H
C OOH
NH
2
L ( -) -серин
D ( +) -серин
C H
+
H
3
N
C OO
-
R
H
2
N C H
R
C OOH + H+
H
3
N C H
R
C OOH
H
2
N C H
R
C OOH + OH
-
H
2
N C H
R
C OO
-
+ H
2
O

---

Radikalida karboksil guruhi bo’lgan aminokislotalar asparagin va 
gulutaminlar kislotali guruhga mansub, molekula radikalida amino, guanidin va 
imidazolь guruhlarini tutgan aminokislotalar lizin, arginin, gistidinlar ishqoriy 
hisoblanadi. Qolgan aminokislotalar neytral bo’lib, ularning radikallari na ishqoriy, 
na kislotali xususiyatga ega emas. Aminokislotalar neytral holatda, umumiy zaryadi 
nolga teng bo’lganda, izoelektrik nuqta deyiladi. 
Biologik ahamiyatiga ko’ra aminokislotalar almashadigan, yarim 
almashadigan va almashmaydiganlarga bo’linadi. Almashadigan aminokislotalar 
inson organizmida yetarli miqdorda sintezlanadi. Bularga glitsin, alanin, serin, 
tsistein, tirozin, asparagin kislota, glutamin kislota, asparagin va glutaminlar 
mansubdir. Yarim almashadigan aminokislotalar inson organizmida kam miqdorda 
sintezlanib, o’rni oziq–ovqat bilan ta’minlanadi. Bunday aminokislotalarga tirozin, 
arginin va gistidinlar kiradi. Almashmaydigan aminokislotalar inson organizmida 
mutlaqo sintezlanmaydi, deb qabul kilingan edi. Lekin oxirgi tekshirishlar shuni 
ko’rsatdiki, insonning yo’g’on ichak tarkibidagi mikroorganizmlar majmuasi 
ishtirokida almashmaydigan aminokislotalar sintezlanar ekan. Mazkur sintezlanish 
oz miqdorda bo’lganligi uchun oziq–ovqatlar tarkibidagi aminokislotalar bilan 
qoplanishi zarur. Almashmaydigan aminokislotalarga valin, leytsin, izoleytsin, 
trionin, lizin, metionin, fenilalanin va triptofanlar kiradi.