Mavzu: Olimpiya o

Mavzu: Olimpiya o‘yinlari

Olimpiya o‘yinlari - har 4 yilda bir marta XOQ rahbarligida o‘tkaziladigan eng yirik xalqaro kompleks sport musobaqalaridir.
Yozgi Olimpiya o‘yinlari - yozgi sport turlari bo‘yicha har 4 yilda bir marta XOQ rahbarligida o‘tkaziladigan xalqaro kompleks musobaqalaridir.
I yozgi Olimpiya o‘yinlari 1896 yil 6 – 15 aprelda Afina shahrida (Gretsiya) bo‘lib o‘tgan. I yozgi Olimpiya o‘yinlarida 14 mamlakatdan 295 nafar sportchi ishtirok etgan. Olimpiya o‘yinlari dasturiga 9 ta sport turlari: yengil atletika, gimnastika, suzish, og‘ir atletika, yunon-rum kurashi, o‘q otish, qilichbozlik, velosport va tennis kiritilgan. Bu o‘yinlarda AQSh sportchilari yengil atletika bo‘yicha yuqori natijalarni namoyish etganlar.
Garvard universitetining talabasi Jeyms Konnoli sakrash bo‘yicha birinchi Olimpiya chempioni bo‘lgan. Amerikalik Robert Garret disk uloqtirishda va yadro irg‘itishda g‘olib bo‘lgan, uzunlikka sakrashda ikkinchi va balandlikka sakrashda uchinchi o‘rinni egallab, barchaning e’tiborini qozonishga sazovor bo‘lgan. Qiziqarli tomoni shundaki, Robert Garret umrida disk uloqtirmagan, faqat o‘yindan uch kun oldin mashq qilib o‘rgangan. Uning tabiiy qobiliyati va sportdagi yutuqlari chempion bo‘lishga sabab bo‘lgan. Germaniya sportchisi Karl Shuman yunon-rum kurashi bo‘yicha 4 ta oltin medalga sazovor bo‘lgan. Gretsiyalik marafonchi Spiridon Luis Olimpiada o‘yinlarining qahramoni bo‘lgan. Gretsiya sportchilari otish va qilichbozlik bo‘yicha yuqori ko‘rsatkichlarga erishganlar.
Gretsiya qiroli Georg I Olimpiya o‘yinlarining g‘oliblariga medallarni taqdim etgan. Birinchi o‘rin uchun kumush medallari, ikkinchi o‘rin bronza medallari, zaytun novdalari berilgan. Marafon yugurishini dasturga kiritishni tavsiya etgan akademik Mishel Breal uning g‘olibi Spiridon Luisga Olimpiya kubogini taqdim etgan. Taqdirlash marosimidan so‘ng atletlar olimpiya madhiyasi sadolari ostida stadiondan tantanali yurib o‘tgan edilar. 1896 yildan boshlab Olimpiya o‘yinlari g‘oliblari sharafiga davlat madhiyasi ijro etilib, davlat bayrog‘i ko‘tarish an’anasi kiritilgan.
“1896 yili Аfinаdа 12 tа mаmlаkаtdаn kеlgаn 81 nаfаr sportchi vа Grеtsiyadаn sportning 9 tа turi bo‘yichа 43 tа musobаqаlаrdа ishtirok etgаn 230 nаfаr sportchi ishtirok etgаn. O‘yinlаr tаrkibigа, 1894 yilgi Kongrеssdаn keyinoq Frаnsiyalik fаylаsuf Mаykl Bril tomonidаn o‘ylаb topilgаn mаrаfon kiritilgаn (Derri, sаnаsi yozilmаgаn). Sportning 9 tа turi bo‘lgаn: vеlosipеd, qilichbozlik, gimnаstikа, tеnnis, o‘q otish, suzish, yеngil аtlеtikа, og‘ir аtlеtikа vа qo‘l jаngi. Shundаy qilib, O‘yinlаrning o‘zi vа ulаrni tаshkil qilinishi dеyarli to‘liq Yevropаlik bo‘lgаn, lеkin Kubеrtеn bundаy shou boshqа joylаrgа ko‘chirilishi tаrаfdori bo‘lgаn. Kubеrtеn grеklаr O‘yinlаrni tаshkil qilishlаri mumkinligini

kutmаgаn, lеkin Dimеtrius Vikеlаs tomonidаn bu mаsаlаni hаl qilish mumkinligigа ishontirgаn. Grеklаr bir mаrtа O‘yinlаrni tаshkil qilishgаn vа ulаr Kubеrtеnni chеkkаgа chiqаrishgа urinishgаn. Kubеrtеn, tаklif qilingаn ishtirokchi bo‘lmаgаni uchun hаfа bo‘lgаn. U, rаsmiy hisobotdа bir mаrtа qаyd qilingаni uchun o‘zini chеtdа qolgаn dеb his qilgаn vа jаvob chorаlаrini ko‘rgаn, Olimpiаdаni o‘zining bolаsi sifаtidа yangi sаnoq boshlаgаnini e’lon qilgаn: “Mеn, o‘zimning otаlik huquqim to‘g‘risidа mа’lum qilish uchun ovozimni bаlаnd ko‘tаrаmаn”. Grеtsiyaning qiroli O‘yinlаr doimiy rаvishdа Grеtsiyadа o‘tkаzilishini xohlаgаn vа Kubеrtеn umumgrеk Olimpiya o‘yinlаrini o‘tkаzilishi joylаrini аjrаtish uchun bor diplomаtik tаlаnti vа mаlаkаsini ishlаtishigа to‘g‘ri kеlgаn. Kеzi kеlgаndа аytish kеrаkki, bu, fаqаtginа 1906 yili аmаlgа oshirilgаn”.¹
I yozgi Olimpiya o‘yinlarining natijalari bo‘yicha umumjamoa hisobida 1- o‘rinni Gretsiya (10-17-19), 2- o‘rinni AQSh (11-7-2), 3- o‘rinni Germaniya (6-5-2) egallagan.
II yozgi Olimpiya o‘yinlari 1900 yil 14 may – 13 sentabrda Parij shahrida (Fransiya) o‘tkazilgan. Bu o‘yinlar Pyer de Kuberten vatanida tashkil etilgan. Olimpiya o‘yinlariga 24 davlatdan 1225 nafar (ulardan 22 nafari ayol) sportchilar ishtirok etgan. O‘yinlarni o‘tkazish uchun tashkiliy qo‘mita tuzilib, uning birinchi majlisi 1898 yil 29 mayda bo‘lib o‘tgan. Olimpiya o‘yinlari Jahon badiiy ko‘rgazmasi bilan bir vaqtga to‘g‘ri kelgan va bu holat o‘yinlar ahamiyatini pasaytirgan. Sport musobaqalari uchun maxsus sport inshootlari qurilmagan.
Olimpiya musobaqalari 20 ta sport turi bo‘yicha 95 ta medallar jamlanmasi uchun o‘tkazilgan. Amerikalik yengil atletikachilar Elvin Krentslayn (4 ta oltin), Rey Yuri (3 ta oltin) yugurish va sakrash bo‘yicha eng yaxshi natija ko‘rsatib, Olimpiya o‘yinlari qahramoni bo‘lganlar. Olimpiya o‘yinlarida ilk bor ayollar 1900 yildan boshlab ishtirok etgan. Tennis bo‘yicha Sharlotta Kuper, golf bo‘yicha Margaret Ebbot, Polin Uitter va Darya Prett ayollar o‘rtasida birinchi olimpiya chempioni unvoniga sazovor bo‘lganlar. II yozgi Olimpiya o‘yinlarining natijalari – 1-o‘rin – Fransiya (26-41-34), 2-o‘rin – AQSh (19-14-14), 3-o‘rin - Buyuk Britaniya (15-6-9)