Eronlashmagan shevalarga o’zbek-qipchoq (j-lovchi) lahjasidagi va Farg’onaning singarmonizmli qishloq shevalarini (Saroy, Andijon, Yo’lguzar, Mankent) kiritadi. - Eronlashmagan shevalarga o’zbek-qipchoq (j-lovchi) lahjasidagi va Farg’onaning singarmonizmli qishloq shevalarini (Saroy, Andijon, Yo’lguzar, Mankent) kiritadi.
- Toshkent, Qo’qon-Marg’ilon, Andijon-Shahrixon tilidagi shevalarda eronlashish elementlarining mavjudligini qayd qilsa, Buxoro, Samarqand, Xo’jand, O’ratepa tipidagi shevalarni maksimal eronlashgan, ya’ni tojik vokalizmini o’zida to’la aks ettirgan shevalar deb hisoblaydi.
Eronlashgan va eronlashmagan shevalar o’rtasida eronlashishning kuchsizlanishi,gibridizatsiya protsessida turkiy elementlarning kuchsizlanishiga ko’ra eronlashgan shevalarni to’rt tipga ajratadi. - Eronlashgan va eronlashmagan shevalar o’rtasida eronlashishning kuchsizlanishi,gibridizatsiya protsessida turkiy elementlarning kuchsizlanishiga ko’ra eronlashgan shevalarni to’rt tipga ajratadi.
- 1.Samarqand-Buxoro shevalari. 2-tip. Toshkent tipidagi shevalar (Toshkent va uning atrofidagi tuman shevalari). 3-tip. Qo’qon-Marg’ilon tipidagi shevalar. 4-tip. Andijon-Shahrixon tipidagi shevalar va shu tipdagi uyg’unlashgan yoki umlautli shevalar ham kiritilgan. (Namangan va unga yaqin Chortoq, Uychi, Shohand shevalari).
- E.D.Polivanov tasnifida yana ikki tip shevaga ajratilgan. Bular 6-tip. Shimoliy o’zbek shahar shevalari tipi, (Turkiston, Chimkent va shu tipdagi ba’zi qishloq shevalari tipi. (Manket, qorabuloq kabi shevalar).
E.D.Polivanov tasnifiga ko’ra ikkinchi dialekt «o’g’uz lahjasi» bo’lib, o’z ichiga ikki tip shevani oladi.1-tip. Janubiy Xorazm guruh shevalari (Xiva, Yangi Urganch, Shovot, G’azovot, Xozorasp, Yangi Ariiq, Xonqa shevalari); shu guruhga Sho’raxon shevasi alohida bir tip sifatida kiritilgan. 2-tip. Shimoliy o’g’iz guruh shevalari. (Iqon-Qorabuloq shevalari) Shu guruhga Forish tumanidagi Bog’ot shevasi ham kiritilgan. - E.D.Polivanov tasnifiga ko’ra ikkinchi dialekt «o’g’uz lahjasi» bo’lib, o’z ichiga ikki tip shevani oladi.1-tip. Janubiy Xorazm guruh shevalari (Xiva, Yangi Urganch, Shovot, G’azovot, Xozorasp, Yangi Ariiq, Xonqa shevalari); shu guruhga Sho’raxon shevasi alohida bir tip sifatida kiritilgan. 2-tip. Shimoliy o’g’iz guruh shevalari. (Iqon-Qorabuloq shevalari) Shu guruhga Forish tumanidagi Bog’ot shevasi ham kiritilgan.
- «Qipchoq lahjasi» uchinchi dialekt bo’lib, bu etti tip shevani o’z ichiga oladi:
- 1-tip. O’rta Xorazm va Shimoliy Xorazm; (Gurlan, Bog’ot, Shoabboz, Xo’jayli, Qipchoq,Qo’ng’irot, Mang’it tumanlari shevalari).
Do'stlaringiz bilan baham: |
