Mavzu: Rejali iqtisodiyotda pul tizimi va uni boshqarish mexanizmi Reja

Jami kirim.
Chiqimning kirimdan oshishi
II-Chiqim

1. 
   Ish haqiga (shu jumladan stipendiya va xizmat safari xarajatlari) berilgan naqd pullar
   

1. 
   Neft mahsulotlarini sotib olish uchun berilgan naqd pullar.
   

2. 
   Qishloq xo’jalik mahsulotlarini sotib olib tayyorlash uchun berilgan naqd pullar
   
3. 
   Qishloq xo’jalik faoliyati bilan shu gullanuvchi subektlarga berilgan naqd pullar
   
4. 
   Pensiya, nafaqa to’lovlari va su gurta tovonlarni to’lash uchun berilgan naqd pullar
   
5. 
   Bank plastik kartochkalari buyicha berilgan naqd pullar
   
6. 
   Boshqa maqsadlar uchun berilgan naqd pullar
   
7. 
   Mikrokreditlarga berilgan naqd pullar
   
8. 
   Omonatlar bo’yicha berilgan naqd pullar
   
9. 
   Pochta aloqasi korxonalariga berilgan madad pullari
   

Jami chiqim
Kirimning chiqimdan oshishi.
Ushbu xomcho’tni bank bo’linmalari barcha korxona va tashkilotlardan yi gib Markaziy bank topshiri giga binoan kutilayotgan kvartal boshlanishiga 30 kun oldin yigiladi. Markaziy bank ushbu ma’lumotlarni chuqur o’rganib pulni muomilaga ko’shimcha ravishda chiqarish yoki muomiladan olish bo’yicha takliflarni ishlab chiqadi.
Pul muomilasini tashkil etishda aholini daromadlari va xarajatlari balansi ham urganiladi va u quyidagi shaklga ega.
I-Daromadlar
1. Ish xaqi
2. Jamoa xo’jaligi va shaxsiy tamorqadan daromad.
3. Pensiya, stipendiya va nafaqalar
4. Moliya-kredit tizimidan tushumlar
5. Dividendlarni olish va boshqa tushumlar
Jami.
II-Xarajatlar.

1. 
   Tovarlar uchun tulovlar
   

1. 
   Xizmatlarga tulovlar
   

2. 
   Majburiy tulovlar va ixtiyoriy badallar
   
3. 
   Šuyilmalarga o’tkazish
   
4. 
   Aksiya, obligasiyalarni xarid qilish va kechiktirilayotgan to’lovlar
   
5. 
   Boshqa xizmatlar.
   

Jami. Ushbu balansda aholi daromad va xarajatlarining tarkibi ijtimoiy guruhlari: ishchi va xizmatchilar, xodimlarning boshqa guruhlari buyicha ko’rsatiladi. Ushbu balansni to’zishdan maqsad aholining bo’lishi mumkin bo’lgan pulli daromad va xarajatlarining iqtisodiy asoslangan pragnozlar qilishdan iborat. Balansda daromadni xarajatlardan ko’prok bo’lishi aholini qo’lida naqd pul qoldi gini oshiqligini, uning aksi esa aholi qo’lidagi naqd pul qoldi gining kamayganligini bildiradi. Bu shunga yarasha muomilaga tovarlar chiqarish, xizmatlar ko’rsatish korxonalari faoliyatini rivojlantirish buyicha tadbirlar ishlab chiqishga undaydi. Daromadlarni asosiy qismini ish xaqi, xarajatlarning asosini tovarlar uchun tulovlar tashkil etiladi.
Aholining pul daromadlari va xarajatlari balansi va kassa aylanmasi xomcho’ti pul muomilasini tashkil etishda asosiy rejalardan hisoblanadi. Bu ikkala reja pul aylanishini asosini tashkil etish bilan birga ular o’rtasidagi quyidagi farqlar ham mavjud.

1. 
   Kassa aylanmasi xomcho’tida faqat naqd pul aylanishi ko’rsatilsa aholini daromadlari va xarajatlari balansida aholi amalga oshiradigan naqd pullik va naqd pulsiz aylanish to’li gicha ko’rsatiladi.
   

1. 
   Aholining pul daromadlari va xarajatlari balansida kassa aylanishi pragnozidan farqliroq aholining shaxsiy tomorqa xo’jaligi, xunarmandchilik va boshqa kursatadigan xizmatlari buyicha olinadigan daromadlari va amalga oshiradigan xarajatlari kursatiladi.
   

2. 
   Aholining pul daromadlari kassa aylanmasi xomcho’tining xarajat qismida, aholining xarajatlari kassa aylanmasi xomcho’tining daromad kismida kursatiladi va boshqalar.
   

Pul muassasi pul muomilasining muhim kursatkichi hisoblanadi. Pul massasi xo’jalik aylanishidagi naqd pulli xisob-kitoblarni, ya’ni aholi korxonalar, tashkilot va muassalarga tegishli xarid tulov vositalarining yalpi hajmini o’zida ifodalaydi. Pul muomilasining belgilangan muddat va davr uchun, miqdoriy uzgarishlarini bilish uchun, shuningdek pul massasi, xajmi va o’sish sur’atlarini tartibga solish buyicha tadbirlarni ishlab chiqish uchun turli xil ko’rsatkichlar (pul agregatlari) foydalaniladi. O’zbekistonda pul massasi quyidagi tarkibiy qismlaridan (pul agregatlari to’planadi) iborat.