Мавзу: Репродуктив тизим физиологияси Тузувчи: дотц. Бабаджанова. С. Х

Плацента ёрдамида хомила нафас олади, озиқланади ва моддалар алмашинуви махсулотларини ташқарига чиқариб туради. Хорион ворсинкалари плацентанинг асосий массасини ташкил қилади. Физик-кимёвий жихатдан олганда ворсинкалар ярим ўтказгич мембраналардир. Она билан хомила ўртасида бўладиган моддалар алмашинуви шу мембрана орқали юзага чиқади. Баъзи ворсинкалар она тўқималари билан қўшилиб, ўсиб кетади, кўпчилиги эса ворсинкалараро бўшлиқда айланиб турадиган қонга эркин холда бевосита ботиб туради. Ворсинкаларни ювиб ўтадиган она қони ивимайди ва хомила қони билан аралашмайди. Она қонидан хомила қонига кислород, озиқ моддалар ва хомиланинг ривожланиши учун зарур бўлган бошқа моддалар ўтиб туради. Хомила организмдан чиқариб ташланиши зарур бўлган алмашинув маҳсулотлари ва карбонат кислота она қонига тушиб туради.

Плацента ёрдамида хомила нафас олади, озиқланади ва моддалар алмашинуви махсулотларини ташқарига чиқариб туради. Хорион ворсинкалари плацентанинг асосий массасини ташкил қилади. Физик-кимёвий жихатдан олганда ворсинкалар ярим ўтказгич мембраналардир. Она билан хомила ўртасида бўладиган моддалар алмашинуви шу мембрана орқали юзага чиқади. Баъзи ворсинкалар она тўқималари билан қўшилиб, ўсиб кетади, кўпчилиги эса ворсинкалараро бўшлиқда айланиб турадиган қонга эркин холда бевосита ботиб туради. Ворсинкаларни ювиб ўтадиган она қони ивимайди ва хомила қони билан аралашмайди. Она қонидан хомила қонига кислород, озиқ моддалар ва хомиланинг ривожланиши учун зарур бўлган бошқа моддалар ўтиб туради. Хомила организмдан чиқариб ташланиши зарур бўлган алмашинув маҳсулотлари ва карбонат кислота она қонига тушиб туради.

Плацента тўқимаси йирик оқсил молекулаларини, айрим микроэлементлар, бактериялар ва биологик фаол моддаларни ўтказмайдиган ўзига хос бир тўсиқ хисобланади. Аммо, кўпчилик моддалар - дори ва гормонал препаратлар, антителолар, токсинлар хомилага анчагина осон ўтиши ва аъзолари билан тўқималарида патологик ўзгаришларни пайдо қилиши мумкин.

Боланинг она қорнида ривожланиши. Бундай ривож-ланиш шартли равишда икки даврга: 1) эмбрионал даврига ва 2) хомила даврига (фетал давр) бўлинади. Эмбрионал давр уруғланиш пайтидан бошлаб, то хомиладорликнинг II ойи охиригача давом қилади. Бу даврда энг муҳим аъзо ва тизимлар (асаб, қон яратиш, юрак-томир, хазм, ажратиш, эндокрин тизимлар) нинг муртаклари ҳосил бўлади, гавда, бош, юз, қўл-оёқ муртаклари шаклланади. Эмбрионда одамга хос хусусиятлар шаклланади. Мана шу даврда ривожланиш жараёнлари жуда тез бўлади, мослаштирувчи механизмлар хали ривожланмаган бўлади. Шу сабабдан ҳам эмбрион зарар етказувчи омиллар таъсирига жуда ҳам сезгир бўлади. Эмбрионнинг ривожланиши кислород етишмовчилиги, хаддан ташқари қизиб кетиш, микроблар, алкогол ва бошқа моддалар издан чиқариб, унинг халок бўлишига ёки майиб-мажрух бўлиб қолишига олиб келади.