Mavzu. Rivojlanishida nuqsoni bo‘lgan bolalar nutq kamchiliklarini

Nutqning tovush jihatdan holatini о‘rganish

Nutqni tekshiruvdan о‘tkazish bо‘yicha kо‘rsatmalar.Bolalarning tovush talaffuzi xususiyatldarini aniqlash uchun keng taqalgan standart metodikadan foydalanish mumkin. Bolalar nafaqat sо‘zlarning emas, balki gaplarning tarkibidagi tovushlarni qanday talaffuz qilayotganin tekshirish muhim ahamiyatga ega. Predmetli va syujetli rasmlar tо‘plami shu maqsadda qо‘llaniladi, bunda aytilayotgan sо‘zlarda tekshirilayotgan tovushlar turli о‘rinlarda joylashgan bо‘ladi. Tovushni ajratish malakasini tekshirish uchun bolaga ajratiluvchi tovushlarning har ikkalasi qatnashgan sо‘zlar ishtirok etgan rasmlar beriladi (z-s, j-sh, b-p, g- k, l-r), shuningdek, 1 tovush bilan farqlanuvchi sо‘zni bildiruvchi sо‘zlar beriladi (lak-rak), tekshiruv paytida tovushlarning yо‘qligi yoki boshqa tovush bilan almashtirilishidan tashqari talaffuzning aniqligi, differensialligi, nutq tempi hususiyatlari, nutqiy nafas olish hisobga olinadi.
Tekshiruv natijalari jadvalga kiritiladi. Bunda tо‘g‘ri talaffuz tovushlarni ajratish, nutq tempini va nutqni boshqarish (+) belgisi bilan, tovushni tushirib qoldirish, ularning differensiyasining yо‘qligi, nutq tempi boshqaruvining buzilishi (-) bilan belgilanadi.
Bolalar nutqi 3 balli tizim orqali baholanadi. Quyida bolalar nutqining tovush jihatini baholashning taxminiy bahosi keltiriladi. (3-jadval).
3-jadval.

Nutqni tovush jihatdan baholash mezonlari.	Ballar	Tovush jixatdan rivojlanish darajasi.
1. Ona tilining barcha tovushlarini tо‘g‘ri va aniq talaffuz qilish. T ovushlarni eshitishda va talaffuzda farqlash qobiliyati. Nutq tempi va nutqiy nafas olishni yaxshi boshqarish.	3	Yuqori.
2. Tovushlarni talaffuz qilish va ajratishda noaniqlik va barqaror emaslik.	2	О‘rta

3. Tovushlar talaffuzida defektlar, tovush ajratishning yо‘qligi. Nutq tempi va nafas olishni boshqarish kuzatilmaydi.

1

6. 
   Nutq buzilishlarini amaliy anglash darajasini о‘rganish