2-LABORATORIYA MASHG’ULOTI
Mavzu: Simbioz holda yashovchi mikroorganizmlarni dukkakli o’simliklar
ildizi va tugunaklarida preparat tayyorlash orqali o’rganish. Tugunak
bakteriyalar tahlili
Mashg’ulotning maqsadi: Simbioz holda yashovchi mikroorganizmlar
bilan
tanishish, ulardan preparat tayyorlash texnikasi bilan o’rganish, tugunak
bakteriyalarni tahlil qilish.
Nazariy qism: Tuganak bakteriyalar dukkakli o’simliklar
bilan simbioz
holatda yashaydi. Bu bakteriyalarning shunday deb atalishiga sabab - ular o’simlik
ildiziga o’tganda ildiz to’qimalari kattalashib tuganaklar hosil bo’ladi.
Tuganak bakteriyalar Rhizobium avlodiga kiradi. Bakteriyalar asosan qaysi
o’simliklarda tuganak hosil qilishiga qarab, shu o’simlik nomi bo’yicha tur nomi
beriladi: Rh.phaseoli (loviya), Rh.trifolii (beda), Rh.meliloti (yo’ng’ichqa),
Rh.leguminosarum (no’xat).
Tuganak bakteriyalar, odatda, tuproqda uchraydi. Ular uzunasiga
3 mkm dan
oshmaydigan
mayda,
harakatchan,
grammanfiy
tayoqchalar
bo’lib
psevdomonadalarga juda o’xshab ketadi. O’simliklar urug’i o’sayotganda tuganak
bakteriyalar ildiz tukchalari bilan to’qnashadi. O’simlik
ildiz tizimining
zararlanishi faqat yosh ildiz tukchalari orqali bo’ladi. Rhizobium ta’sirida va
o’stiruvchi modda ishtirokida ildiz to’qimasi o’sib ketadi, natijada tuganaklar hosil
bo’ladi. Tuganaklarda bakteriyalar tez ko’payadi, hajmi oshadi va shaklini
o’zgartiradi: tayoqchalardan kolbasimon shishgan hujayralarga - bakteroidlarga
aylanadi. Turli dukkakli o’simliklarning tuganaklarining shakli va o’lchamlari
turlicha bo’ladi.
Kerakli jihozlar va reaktivlar: MBR-1
mikroskop, okulyar, ob’ektiv,
immersion moy, buyum va qoplagich oyna,
bakteriologik halqa, mikrobiologik
ob’ekt, steril ozuqa muhit, dezinfiktsiyalovchi modda, termostat.
