mavzu soat juftlik Kognitiv rivojlanish nazariyasi

Turli xil yosh guruhlarining imkoniyatlari
Bugungi kunda Piaje uchun mavjud bo'lganlarga qaraganda turli xil tadqiqot usullaridan foydalanish natijasida tadqiqotchilar, go'daklar va maktabgacha yoshdagi bolalar Piajening sensorimotor va operatsiya bosqichlarning tavsiflarida tasvirlanganidan ko'ra ko'proq imkoniyatlarga ega ekanliklarini aniqladilar. Ob'yekt doimiyligining rivojlanishini o'rganganida Piaje asosan chaqaloqlar ko'rinmaydigan narsaga qarayotganiga yoki unga intilishlariga e'tiborini qaratdi. Bundan farqli o'laroq zamonaviy tadqiqotchilar ob'yektning doimiyligini yanada nozik o'lchovlarini, masalan, chaqaloqlar ob'yektga qancha vaqt qarashini va uni tomosha qilishda yurak urish tezligini qanday o'zgartirishini ko'rib chiqadilar. Ushbu tadqiqotchilar shuni aniqladilarki, go'daklar bir joyda yo'qolib qolgan ob'yektni qidirishga ko'proq vaqt sarflaydilar, so'ngra darhol boshqa joyda paydo bo'lishadi - bu voqea jismoniy narsalarning o'zini tutishi haqidagi asosiy tushunchalarini buzadigan hodisa. Bunday zamonaviy uslublar shuni ko'rsatadiki, go'daklar 2 oydan 6 oygacha bo'lgan davrda predmetning doimiyligini ko'rsatuvchi alomatlarini namoyon etadilar va bu tushunchani asta-sekin mustahkamlaydilar va o'zlarining yetuk xulq-atvorlari bilan bog'laydilar.
Maktabgacha yoshdagi bolalar bilan olib borilgan zamonaviy tadqiqotlarda r biroz boshqacha yo'l tutilganini ko`ramiz, ya`ni tadqiqotchilar bilim vazifalari va savollarni kamroq bajaradilar va talablarni yengillashtiradilar. Vazifalar shu tarzda o'zgartirilsa, maktabgacha yoshdagi bolalar ko'pincha konservatsiya va sinfga qo'shilish qobiliyatiga ega.
Piaje boshlang'ich maktab o'quvchilarining imkoniyatlarini ham past baholagan bo'lishi mumkin. Ko'pgina boshlang'ich sinf o'quvchilari va ba'zida hatto 4 yoshli bolalar ham kuzatilmagan yoki ro'y bermagan hodisalar haqida mavhum va taxminiy fikr yuritish qobiliyatini namoyon etadilar. Bundan tashqari, hatto bolalar bog'chalari tarbiyachilari va birinchi va ikkinchi sinf o'quvchilari ham ushbu tushunchalarni kundalik narsalar bilan bog'lashlari mumkin bo'ladi. Ba'zi bir boshlang'ich maktab o'quvchilari agar ular sinab ko'rayotganlardan tashqari barcha o'zgaruvchilarni boshqarish muhimligi to'g'risida maslahatlar berilsa, fandagi o'zgaruvchilarni ajratishi va boshqarishi mumkin. Shunga qaramay Piaje o'spirinlar nima qila olishini ortiqcha baholagan. Rasmiy operatsion fikrlash jarayonlari Piaje taklif qilganidan so`ng asta-sekin paydo bo'ladi va o'spirinlar bu ko'nikmalardan Piaje ishonganidek muntazam ravishda foydalanmaydilar. Shu bilan bog'liq masala Piaje taklif qilganidek, rasmiy operatsion mulohaza qilish haqiqatan ham kognitiv rivojlanishning muhim bosqichidir. Ba'zi nazariyotchilar ko'pgina katta yoshlilarga keyingi bosqichdan keyingi bosqichga o'tishni taklif qildilar. Ular bir xil muammoga bir nechta yondashuvlarni tasavvur qilishlari va har bir yondashuv ma'lum bir nuqtai nazardan to'g'ri bo'lishi mumkinligini tan olishlari mumkin. Boshqa nazariyotchilar kattalar hayoti o'spirinlar maktabda duch keladigan akademik yo'naltirilgan muammolarga qaraganda shunchaki har xil muammolarni keltirib chiqaradi, deb ta'kidlaydilar. (Schaie & Willis, 2000).